~LWF0024 (4)

które następnie zakopywali w ziemi. Pogląd, że złoto jest podstawą i miernikiem wszelkiego bogactwa, przeniknął do Skandynawii w końcu okresu rzymskiego i w dobie •wędrówek ludów. Znalazło to odbicie w eposie ludowym.

Srebrna brosza z Traen (Norwegia); wielkość oryginalna

Znamienne, iż nazwa jednostki wagi oraz monety w śred~ niowiecznej Skandynawii „ortug” (óre) wywodzi się z nazwy późnogermańskiego srebrnego denara („denarius ar-gentus”). O dawności kontaktów handlowych Europy północnej iz krajami położonymi w innych jej rejonach świadczą liczne na półwyspie znaleziska naczyń z brązu, złota, srebra, szkła i gliny oraz ozdób, broni i rozmaitych drobniejszych przedmiotów pochodzących z rzymskich prowincji. I Skandynawowie utrzymywali stosunki handlowe również z królestwami powstałymi ma terytorium Cesarstwa Rzymskiego po jego upadku. Szczególnie znaczne było zapotrzebowanie północy na broń z krajów, gdzie rzemiosło znajdowało się na wyższym poziomie rozwoju. Wydawane przez królów frankońskich zakazy sprzedawania broni Słowianom i Normanom, którzy w IX w. zaczęli zagrażać sąsiadującemu z nimi Cesarstwu Franków, świadczą o istnieniu w okresie poprzednim importu broni do Skandynawii^ Pieśni skaldów wielekroć wspominają o mieczach frankońskich. Sporo tych mieczy odnaleźli też archeolodzy.²⁰

Kontakty handlowe między krajami leżącymi nad Morzem Bałtyckim i Północnym były we wczesnym średniowieczu dość ożywione. Główną rolę jako pośrednicy odgrywali w tych stosunkach Fryzowie; centrum ich handlu, Dorestad, usytuowane u ujścia Renu, było powszechnie znane w Skandynawii. W ś r ó do ś r o dk ów handlowych istniejących twówczas w Szwecji^TT^orwegiT zńS^owały się dziesiątki takicn, Które nosiły tę samą nazwę: Birka. Była to wówczas nazwa i handlowego ośrodka w Szwecji nad jeziorem Malaren, w ipobliżu jego połączenia z Morzem Bałtyckim (Birka), i miejscowości na Wyspach Alandzkich, u wejścia do Zatoki Botnickiej (Birko), i osiedla, na którego miejscu powstało następnie norweskie miasto Bergen (Berkeroon), i wyspy u wybrzeży północnej Norwegii (Biarkoy), a także wielu innych wysp i miejscowości. Wiadomo, że dawne skandynawskie prawo handlowe nazywało się „Biarkoyiarrettr”. Zdaniem uczonego szwedzkiego E. Wadsteina miejsca te nosiły taką samą nazwę, ponieważ na ich terenach obowiązywało identyczne prawo handlowe. Sądził on, iż między tymi wszystkimi Birkami z dawien dawna istniały morskie kontakty handlowe, że odwiedzali je nie tylko trudniący się wymianą przybysze z północy, ale również fryzyjscy kupcy i żeglarze.²¹ Jednakże przypuszczenia Wadsteina nie zyskały potwierdzenia archeologicznego.

Ważne ośrodki 'handlowe — pierwsze miasta skandynawskie — pojawiły się na terenie Europy północnej, gdy zaczął się tutaj rozwój wielkiej nawigacji. Jeszcze niedawno historycy, badając życie powszednie tych miast, musieli się zadowalać skąpymi i nie zaw^Tsze wiarogodny-mi informacjami zawartymi w zachodnioeuropejskich kronikach oraz przekazach podróżników arabskich. Ostatnie wykopaliska w pewnym stopniu pozwoliły odtworzyć

53