~LWF0031 (4)

Rzadziej spotyka się monety pochodzenia skandynawskiego (przeważnie z obszaru dzisiejszej Danii) oraz bizantyjskie. ³² Jak wielka musiała być rola Gotlandii, dowodzi fakt, że na obszarze Szwecji odnaleziono ogółem zaledwie 40 tysięcy monet (ponad 5 tysięcy arabskich, 19 tysięcy z okładem niemieckich, ponad 13 tysięcy angielskich, 2300 duńskich i około 170 szwedzkich), w Danii zaś 3800 arabskich, 8900 niemieckich i 4 tysiące angielskich.³³ Ogółem w Skandynawii odkopano około 85 tysięcy arabskich monet z IX i X w.

Do najwcześniejszych skarbów odnalezionych na Gotlandii należą prawie wyłącznie arabskie monety kufickie; pochodzą one z drugiej połowy IX i z X w. Na koniec X i początek XI w. przypada większość skarbów zawierających monety angielskie. Świadczy to o rozkwicie obrotów gotlandzkiego handlu ze wschodem w pierwszym okresie ekspansji Normanów i o ich spadku począwszy od końca X w. (przyczyny tego spadku nie są zupełnie jasne; sądzi się, że napływ srebra arabskiego ustał na skutek wyczerpania się jego rezerw w Kalifacie) oraz o równoczesnym ożywieniu kontaktów handlowych z zachodem. Napływ monet z Niemiec, obserwowany począwszy od drugiej połowy X w., związany był z eksploatacją kopalń srebra w górach Harzu. Obfitość monet angielskich w latach 990—1020 tłumaczy się tym, iż właśnie w owym okresie duńscy zaborcy pobierali od królów angielskich ogromne sumy pieniężne jako kontrybucję („duńska danina”), a po opanowaniu Anglii Kanut Duński w tych pieniądzach wynagradzał. swych wojowników. Na Gotlandię monety te dotarły przeważnie w wyniku operacji handlowych.³⁴

Długi czas sądzono, że w Norwegii nie było ośrodka handlowego podobnego do Birki i Hedeby. Wprawdzie relacja znanego nam już mieszkańca Halogalandu, Ottara, zapisana przez króla angielskiego Alfreda mówi o miejscu w południowej Norwegii noszącym nazwę Skiringssal, do którego z Halogalandu trzeba było cały miesiąc płynąć wzdłuż wybrzeży Norwegii i gdzie bywał on podążając do Hedeby, to jednak o Skiringssal nic ponadto nie wiedziano, a poszukiwania archeologiczne prowadzone w końcu XIX i na początku XX w. nie zostały uwieńczone powo-