~LWF0032 (3)

66

one jednak przed ragnarok. Podobną próbą wyeliminowania potwora była też zapewne rybacka wyprawa Thora, który wraz z Olbrzymem Hymirem wypłynął w łodzi na Ocean i złapał na wędkę Midgardsorma, lecz ten mu uciekł, gdy Hy-mir przeciął linkę (Hym. 23-26; Gylf 47). Jako zagrożenie dla świata przedstawiani są wszakże najczęściej Olbrzymi, których potomstwo zawładnęłoby całym światem, a ludzie wyginęliby, gdyby nie zabijał ich nieustannie Thor (Hrbl. 23). W mitologii nordyckiej brak wątku Gigantomachii przynoszącej Olbrzymom całkowitą zagładę, bogowie toczą z nimi wszakże nieustanne potyczki, przyjmujące głównie formę pojedynków Thora z poszczególnymi Olbrzymami. Asowie przedstawiani są więc jako istoty starające się zapewnić trwanie świata bogów i ludzi, broniące go od zewnętrznych wobec niego istot: Olbrzymów, potworów i demonów, związanych z siłami natury, chaosu i śmierci, które w tym kontekście wartościuje się jako siły zła. Zwyciężą one dopiero u schyłku tej ery. Nie będzie to jednak zwycięstwo ostateczne.

W Voluspa in skammci {Mdl. 44) powiada się, że „niewielu jest takich, co patrzą dalej, niż kiedy Odyn spotka się z Wilkiem”. Wiadomo jednak, że ragnarok nie stanie się ostatecznym końcem świata (A.V. Stróm 1975, 246-248). Będzie to tylko koniec tej ery i tych bogów, najprawdopodobniej zresztą jedynie Asów i istot z nimi związanych, ludzi i Karłów. Potem świat powstanie znowu, oczyszczony ze zła przez morze. Yggdrasill, choć zadrży, najprawdopodobniej przetrwa. Obecne Słońce, zanim pożre je Wilk, zrodzi nowe, które w nowym świecie zajmie jego miejsce (Vfm. 46-47).

Skąd przyjdzie Słońce [Sol] na puste niebo Gdy obecne Fenrir połknie?

Córkę jedyną zrodzi Alfródull („piękność Elfów” = Sol),

Zanim ją Fenrir połknie;

Ta będzie jeździć, gdy bogowie umrą Piękna drogami matki.

W Voluspa (59) wieszczka widzi, jak:

......siłą swą znowu się wyłania

ziemia z prawody, wiecznie zielona, huczy wodospad, orzeł leci ponad, widzę, że ryby w górskiej toni łowi.

Ragnarok przeżyją synowie Odyna Widar i Wali, synowie Thora Modi i Mag-ni, a ze starszego pokolenia bogów ocaleje siedzący w Wanaheimie Hoenir.

Jacy będą bogowie rządzić własnością Asów Gdy ogień Surta już zgaśnie?

Pyta Odyn Olbrzyma Yafthrudnira (Vfm. 50). Odpowiedź brzmi (Vfm. 51):

Widar i Wali wzniosą bogom świątynie (byggja ve goda)

Gdy zgaśnie już ogień Surta;

A Modi i Magni będą mieli Mjollnir,

Gdy skończy się bój ostatni.

Przetrwanie bogów młodszej generacji opisuje za Vafthrudnismal Snorri Stur-luson (Gylf 53). Oba źródła zgodnie pomijają Hoenira należącego do starszego pokolenia. Jego pojawienie się w nowym świecie wspomniane jest jednak w Vo-luspa (63). Ci z bogów, którzy przeżyją, spotkają się na Idavollr (Vsp. 60). A ponieważ „zło zostanie naprawione”, dołączą do nich powracający wspólnie z Helu Baldr i Hodr (Vsp. 62). Voluspa dodaje, że synowie dwóch braci (czyli właśnie Hóda i Baldra) zamieszkają w nowym świecie na niebiosach¹⁰², jak można przypuścić - w nowym Asgardzie (z imienia znamy tylko syna Baldra, Forsetiego, może więc również on przeżyje ragnarok). W odrodzonym świecie będzie też nowa Walhalla, gdyż tak chyba najlepiej daje się zinterpretować opis „sali, piękniejszej od Słońca, o dachu pokrytym złotem, stojącej na Gimle” gdzie w szczęściu „mieszkać będą możni ludzie, aż do końca dni” (J.P. Schjódt 1992, 164-165). Zagładę przeżyje także para ludzi, Lif i Lifthrasir, którzy ukryci „w drzewie Hodmi-mir” (i holti Hodmimmis Vfm. 41; por. Gylf. 53) przetrwają ragnarok i dadzą początek nowemu pokoleniu ludzi. Hodmimir jest tu albo określeniem drzewa Yggdrasill, albo nazwą jego konaru, a Lif i Lifthrasir są odpowiednikami Aska i Embli z mitu powstania tego świata (R. Simek 1995, 239).

Bogowie odnajdą w trawie złote tafli, utracone przez pokolenie ich ojców na początku tej ery świata (Vsp. 61) co może sugerować, że będą w nim sprawować władzę nad przeznaczeniem. Hoenir zaś wybierze sobie hlautvidr (Vsp. 63), czyli „różdżkę losu”, instrument umożliwiający sprawowanie władzy nad przeznaczeniem¹⁰³. Życie w nowym świecie będzie przypominało czasy złotego wieku. „Pola nie obsiane same będą rodziły” (Vsp. 62). Przynajmniej z początku. Przetrwają też bowiem wrogowie bogów. Żadne ze źródeł nie wspomina o śmierci Suita. A wizja odrodzenia się świata kończy się w Voluspa (66) tragicznym memento:

Przybywa ciemny smok lecący Wąż lśniący, z dołu, z Nidafjóllu,

Na swoich skrzydłach leci nad polem,

I niesie trupy.

102    Byrir byggi broedra iveggia vindheim vidan, Vsp. 63. Przyjmuję tu interpretację U. Dronke, 1990, 20. Polskie tłumaczenie pióra A. Załuskiej-Strómbcrg jest w tym miejscu mętne.

¹⁰³    L.P. Słupecki 1998, 113; G. Steinsland (1979, 146-147) widzi natomiast w hlautvidr nowy Yggdrasill, drzewo (vidr) przeznaczenia (hlaut).