~LWF0065

6. Amulety w kształcie młotków Tliora i siekier, znalezisko z Birki.

pamiatke kamienna groblę. Pozostawił on trzy wsie,

iarskipt» i trzydzieści grzywien

uwagę na ciekawy zwyczaj

zabezpieczania własności na łące za pomocą wbijania

⁹⁹ H. Junger, Runstenen vid Stora Ek i Yadsbo, Ett vdstgótsk arrsdokumenty „Froiwannen" Stockliolm 1927, s. 48; w tekście runicznym pria buia i harnri. Słowo bu może oznaczać zarówno wieś, jak i pojedynczy dwór. Przyjęto tłumaczenie ,.wieś“ właśnie ze względu na znane znaczenie hammarskijyt, ewidentnie stosowane do osad wielodworczych.

w ziemię gałązki leszczyny lub wierzby. Leszczyna, co zasygnalizowaliśmy poprzednio (patrz s. 100), posiadała u ludów germańskich niewątpliwie sakralne znaczenie. Jak wskazują szwedzkie zwody Vastgótdlagen¹⁰⁰ i Ostgótalagen ¹⁰¹, w których występują wiadomości o tym zwyczaju, sąsiad, przekraczający ziemię zabezpieczoną w taki sposób narażał się na surową karę. JJamy więc jeszcze jedno potwierdzenie obrony własności za pomocą przedmiotów o sakralnych asocjacjach.

“ Uwypuklony przez nas graniczny charakter symboli kultowych, jak i przytoczone poprzednio argumenty o przypuszczalnych wyobrażeniach o stosunku bóstw do ziemi „im poświęconej “ prowadzą do odsłonięcia niektórych społecznych aspektów budownictwa sakralnego — łącznie z wznoszeniem posągów — jak i wytworzenia się wyobrażeń o sacrilegium. W takich wypadkach chodziło nie tylko o prostą konsolidację społeczeństwa wokół osoby możnego, dokonywaną przez wspólny udział w ucztach, wznoszenie rytualnych toastów i cały element życia towarzyskiego, który łączył się zawsze z prymitywnymi obrzędami religijnymi, lecz o sprawy znacznie głębsze. Bóstwo prawdopodobnie „ broniło “ w ten sposób integralności swego

¹⁰⁰    V astgótalagen, JB 20: „Siar majia¹! amg rnans cumbaer hin at ser a lian skal taka ui])i quist bitse a ok sictise sua i ])et ser lagłise forbud ma eigli unadsen take bum han sakti sik at Jnsenni sextan órthoghom“ (Kosi człowiek na łące [innego] człowieka. Przychodzi ten, kto jest jej właścicielem: ma on wziąć gałązkę wikliny, odciąć z niej kawałek i wcisnąć go w ziemię; to jest prawnym zakazem [tj. — w ten sposób stwarza się legalny zakaz naruszania kwestionowanej własności]; nie wolno jej usunąć pod [groźbą] kary [w wysokości] trzy razy po szesnaście ortngów).

¹⁰¹    óstgoialagen Byggningabalkar 19, § 19. Sens podobny do cytowanego wyżej przepisu.

133