skanuj0027

edukacja

przedszkolnego — obok trudnej sytuacji fi-nans. społeczeństwa i gmin — przyczyni! się również niż demograficzny; niektóre przedszkola posiadały tylko 40% wykorzystanych miejsc, toteż gminy — uznając za niecelowe utrzymywanie tak obszernej rezerwy — stawiały je w stan likwidacji; w skali kraju został zaobserwowany wyraźny spadek wskaźnika upowszechnienia edukacji przedszkolnej z 49,5% (1990) do ok. 42% (1995), co stawia Polskę na jednym z ostatnich miejsc wśród krajów eur.; od 1993 pojawiła się tendencja pozytywna — malała wprawdzie liczba placówek przedszkolnych, ale wzrastała w stosunku do niej liczba oddziałów; stało się tak za sprawą likwidowania przez gminy małych 2- 4-oddziałowych przedszkoli, tworzenia oddziałów dwuzmianowych, a także uruchomienia nowych oddziałów, ze względu na przestrzeganie przepisu ograniczającego liczbę dzieci w grupie do 25 osób; nastąpił także przyrost procentowy dzieci korzystających z edukacji przedszkolnej, do czego przyczyniło się upowszechnienie nowej formy opieki, jaką był pięciogodzinny, bezpłatny pobyt dziecka w placówce, zw, pobytem na minimum programowe.

Po 1990 nastąpiły wyraźne zmiany w sferze wolności i kreatywności dydakt. nauczycieli przedszkoli; wprowadzono minimum programowe (ob. podstawy programowe), zawierające wykaz gł. celów, zadań i treści wychowania przedszkolnego; określono czas jego realizacji na co najmniej 5 godzin dziennie; ukazały się trzy programy; 1) reedycja programu z 1981, 2) „Program pracy wychowa-wczo-dydaktycznej z dziećmi sześcioletnimi, objętymi jednorocznym oddziaływaniem przedszkolnym”, 3) „Program wychowania przedszkolnego” z 1992; nowe perspektywy przemian w zakresie wychowania przedszkolnego stwarza zapowiedź MEN obniżenia wieku rozpoczęcia edukacji szkolnej z 7. na 6. rok życia.

E. BARAŃSKA Stan wychowania przedszkolnego w 1990 r. Raport tematyczny MEN, Warszawa 1990; A. BOGA), SM. KWIATKOWSKI, M.J. SZYMAŃSKI System edukacji tt/ Polsce, Warszawa 1995; S. GUZ Edukacja przedszkolna w okresie przemian, Warszawa 1995; T. LEWOWICKI Przemiany oświaty, Warszawa 1997.

edukacja regionalna, koncepcja podkreślająca dydakt. znaczenie lokalnego dziedzictwa kulturowego jako niezbędnego elementu tożsamości jednostkowej i spoi.; stanowi ważny składnik procesu integracji eur.; sprzyja zakorzenieniu w tzw. małej ojczyźnie.

„Edukacja. Studia. Badania. Innoij

Cje”, kwartalnik pedag.; wyd. od 1983 j kontynuacja kwartalnika „Badania OświJ we”, ob. wyd. przez Instytut Badań Eduka| nych w Warszawie; red. naczelnym jest j M.J. Szymański; podejmuje zagadnienia i zofii edukacji, współcz. reform oświat., pei gogiki porównawczej, pedeutoiogii oraz u| Stępnia wyniki badań w zakresie pod wowych problemów oświat.; zawiera st| działy: „Studia”, „Badania”, „Dyskusje i f lemiki”, „Doświadczenia i propozycje”, „1 rum Nauczycielskie”, „Edukacja na świecił „Książki i czasopisma” oraz „Informacji dostępny w prenumeracie (adres red.

-180 Warszawa, ul. Górczewska 8).

edukator; 1) osoba podnosząca czyj kwalifikacje, kształcąca innych; 2) specjalfS wyszkolony w ramach programu „Nofl Szkoła” nauczyciel, który jest zobowiązał do przeprowadzenia nieodpłatnych zaf warsztatowych na rzecz macierzystej placófl ki oraz innych szkół w kolejnych dwóch I tach; w ich trakcie podejmuje problemy refcj my oświat., w tym zagadnienia projekt! wania programów nauczania, integracji mil dzyprzedmiotowej oraz wewnątrzszkolnejj oceniania i doskonalenia nauczycieli.

EERA -► European Educational ResearęJ Association.

efekt aureoli -* halo efekt.

efektu prawo, prawo uczenia się, zgodni z którym utrwaleniu ulegają te sposoby chowania się w danej sytuacji, które przym szą pożądany przez jednostkę efekt (inaczi — są nagradzane, wzmacniane); sformułfl wane na pocz. XX w. przez E.L. Thorndike' (por. ->■ behawioryzm, -» uczenie się).

efektywność kształcenia, zgodnoś wyników kształcenia z założonymi celami może mieć wymiar ekon. (porównuje si

wówczas poniesione nakłady na proce kształcenia z uzyskanymi przez ucznióv wynikami) oraz pedag. (porównuje się pó ziom osiągnięć szkolnych uczniów do za kładanych standardów i celów kształcenia) -» scholaryzacja, -> sprawność kształcenia -♦ ranking szkół.

efektywność wychowania, miara zgodności skutku oddziaływań wych. z założonymi celami wychowania; współcz. psychologia nie dostarcza obiektywnie pewnych przesłanek do rozpoznania rzeczywistych zmian w osobowości wychowanka, toteż można mówić jedynie o względnie trwałych skut-:

I#

ku I mlil/i.ilywań wych. będących zarazem ich efektywności, a mianowicie o: ii itrJinmmlwch skutkach wych. w postaci

................    przez wychowanka doświad-

iin i||iuliiyc.li z zamierzeniami wychowaw-

, ......w jakiejś mierze są odmienne od

Ciii, In /.nowych, 2) pośrednich skutkach ,, h , liydących wynikiem przeniesienia (ge-. ■ .u ,i. id nabytych w danej sytuacji do-i >.i. en do sytuacji innych; nie jest zatem

.....iliuic ustalenie rzeczywistych skutków

i . linw.inia w związku z tym, że jest ono:

u ......esom wielopodmiotowym, w którym

...-iiiiiilczą różni wychowawcy, często o ,(,i i./iiych ze sobą systemach wartości, i idiiyin z wielu czynników zmian zacho-i |. v li w osobowości czy zachowaniach —■ 111111 w.i n ka, przez co trudno jest określić i . , ywislego ich sprawcę, 3) procesem, w 11 , y ni zmiany są często odroczone w czasie i ul. ij.i|.| ewolucji.

tf l Iż i Europaisches Forum fiir Freiheit im Itililimgswesen.

•ynllłaryzm [fr. egalite 'równy’], pogląd iiiii,i|,|cy za podstawową zasadę życia spoi.

I .mleczność zrównania ludzi pod względem cl..ni, spoi., kulturowym i edukacyjnym.

•go |lac. 'ja’], w psychoanalizie struktura . i ■ * 111 u i wości obejmująca funkcje poznawcze i u i:nlucyjne, pośrednicząca między nieświa-il.uiiym id (rezerwuar pierwotnej energii c .yi li. i ogół popędów biol.) a rzeczywistoś-. i,| l superego (uwewnętrznione normy i re-inily spoi., etyczne i obyczajowe).

•Uocentryzm [ lac.], postawa, sposób myś-leiii.i, dla których charakterystyczne jest ujmowanie rzeczywistości z punktu widzenia własnej osoby i własnych przeżyć oraz abso-1111 y z< iwanie własnego stano wiska wobec oto-. . . nią.

ogotyzm [łac.], tendencja do nadmiernego -.liniowania się własną osobą, własnymi l a zeżyciami, kierowanie uwagi otoczenia na .Irllie.

ngzamin [łac. examen 'badanie’], forma piawdzania osiągnięć uczniów bądź stu-dcuiów w obrębie danego przedmiotu, bądź grupy przedmiotów nauczania; wyróżnia się; l) o. wstępne (selekcyjne), wykorzystywane podczas naboru do danej placówki eduka-. yjnej, 2) e. promocyjne, warunkujące przelocie na kolejny szczebel edukacji (-> e. klasyfikacyjny, -*■ e. poprawkowy, -> e. sprawdzający), 3) e. końcowe, stwierdzające ukończenie edukacji danego typu (np. edukacji

egzamin

szkolnej, studiów, kursu); e. mogą mieć formę ustną, pisemną (wypracowanie, test) bądź praktyczną.

egzamin dojrzałości -> matura.

egzamin gimnazjalny, obowiązkowy egzamin przeprowadzany w maju przez okręgową komisję egzaminacyjną w trzeciej klasie gimnazjum; obejmuje umiejętności i wiadomości z zakresu przedmiotów humanist. i mat.-przyrodniczych; sam egzamin przeprowadza zespół egzaminacyjny powoływany przez dyrektora komisji okręgowej; wynik egzaminu — ustalony przez zespół egzaminatorów (wpisanych do ewidencji egzaminatorów i powołanych przez dyrektora komisji okręgowej) — jest ostateczny; odnotowuje się go na świadectwie, nie wpływa jednak na ukończenie szkoły (rozporządzenie Min. Edukacji Nar. z 19IV 1999 w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych, par. 25-32).

egzamin klasyfikacyjny, egzamin przeprowadzany na życzenie ucznia bądź jego rodziców (opiekunów prawnych) w sytuacji, gdy uczeń opuścił w danym okresie co najmniej 50% zajęć z danego przedmiotu, co uniemożliwia wystawienie oceny końcowej; w przypadku nieobecności usprawiedliwionych decyzję o e.k. podejmuje dyrektor szkoły, w pozostałych przypadkach — rada pedagogiczna; prawo do e.k. mają także uczniowie, którzy uzyskali zgodę na indywidualny tok nauczania, bądź tacy, którzy spełniają obowiązek szkolny poza szkołą; e.k. przeprowadza się w trybie i terminach określonych w -* statucie szkoły (rozporządzenie Min. Edukacji Nar. z 19 IV 1999 w sprawie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych, par. 13).

egzamin poprawkowy, egzamin przeprowadzany począwszy od czwartej klasy szkoły podstawowej, z wyjątkiem klasy programowo najwyższej w szkole danego typu, w sytuacji, gdy uczeń w wyniku końcoworocznej klasyfikacji uzyskał ocenę niedostateczną; w wyjątkowych sytuacjach rada pedag. może wyrazić zgodę na e.p. z dwóch zajęć edukacyjnych; e.p. składa się z części pisemnej i ustnej, z wyjątkiem egzaminu z plastyki, muzyki, informatyki (techniki), wychowania fiz. oraz zajęć prakt.; egzamin przeprowadza w ostatnim tygodniu ferii — powoływana przez dyrektora — komisja w składzie: dyrek-

J