IMGP0171

iMHUMM

w średniowieczu, funkcjonowało około miliona herbów, z któ-tych ponad trzy czwarte jest nam znane za pośrednictwem pic* csęci, a niemal połowa należy do ludzi nicmających szlacheckiego pochodzenia

Podobnie jak herb, pieczęć z imieniem i noszącą je osobą łączą bardzo ścisłe związki. Oprócz pełnienia wielu funkcji (zamykania, poświadczania, uwierzytelniania, potwierdzania autentyczności i własności itd.) pieczęć służy często za znak — a nieraz dowód — tożsamości, bezpośrednio (właściciel pieczęci pokazuje tłok napicczętny przytroczony do pasa jako znak rozpoznawczy) lub pośrednio (odcisk pieczęci, niezwiązany z miejscem, ulotny i przenoszony, pozwala na ustalenie tożsamości jej właściciela bez względu na to, gdzie się on znajduje)²⁴. W tym kontekście nic należy łączyć szybkiego rozpowszechniania się zwyczaju używania pieczęci w XII wieku jedynie z narodzinami kultury pisanej i upowszechnieniem się pisma, jak to się zwykle czyni, lecz dostrzec w nim zjawisko wzrostu znaczenia tożsamości i potwierdzających ją znaków', wyraźne w latach 1100-1150. Rozpowszechnienie się zwyczaju używania pieczęci zbiega się w czasie z narodzinami herbu i nazwisk rodowych²⁵.

Pieczęć funkcjonuje nic tylko jako znak tożsamości; często rówmież proklamuje, obwieszcza: „oto, kim jestem". Znak pieczęciowy, podobnie jak obraz heraldyczny, sygnalizuje nic tylko tożsamość i status społeczny właściciela, lecz rówmież — przez wybór danego wizerunku czy skojarzenia — jego osobowość, aspiracje i roszczenia. Jest zatem równocześnie emblematem i symbolem²⁶. Ta podwójna funkcja nic dotyczy zresztą tylko osób żyjących; dotyczy również zmarłych. Przynajmniej do końca

w o powszechnym posługiwaniu się herbami przez wszystkie warstwy społeczne i — ogólniej — o społecznym aspekcie heraldyki por. G A. Scylcr, Gc-scłuchte der Heraldik, wyd. 2, Nuremberg 1890, s. 66-322; R. Maihieu, Le 'gyftłnie lidraMu/uc franęeis..., s. 25-38; I) L Galbrcaih i L Jequicr, Manuel (bktMon, Lausaimc 1977, s. 41—78; M. Rastoureau, 7hutdd heralditjuc..., s. 37—

¹⁴Liczne przykłady przytacza R C. van Caeneghera, Li Piane Jam Panam Indze, dca origjum u la Im du XVII!' Mecie, „ Rocucil dc U SouCtć |can Bodilt* j t 17, * 375-430

tyrzy I mik n pni piękne .siuduim | l t. Ilfttflfc 1 jMM ... v.

»%ie* le, „Cdiiicr* du Lćopard d*or" 1994, i. 3, • 61-102.

^AM Pa*4mmau, Le* §cetiux & l*t functiun michde ile* untigcs, „Całucis du fajni łj łir * 1996, t 5, *. 275 303