Produkt i dochód narodowy
Wykład VII
Produkt globalny (PG)
}ð To suma wartoÅ›ci wszystkich dóbr i usÅ‚ug materialnych
wytworzonych w ciÄ…gu roku w danej gospodarce.
Dochód narodowy
}ðDochód narodowy to suma wartoÅ›ci dóbr i usÅ‚ug
materialnych nowo wytworzonych w danej
gospodarce.
}ðPo odjÄ™ciu od produktu globalnego wartoÅ›ci zużytych
dóbr potrzebnych do jego wytworzenia otrzymujemy
(bez amortyzacji) dochód narodowy brutto.
}ðPo odliczeniu od dochodu narodowego brutto
amortyzacji otrzymujemy dochód narodowy netto.
Wartość globalna
}ð To suma wartoÅ›ci ogółu dóbr i usÅ‚ug (materialnych i
niematerialnych) wytworzonych w gospodarce narodowej
w ciÄ…gu roku.
}ð Wartość globalna jest wiÄ™ksza od produktu globalnego o
wartość usług niematerialnych.
Produkt krajowy brutto (PKB)
}ð To część wartoÅ›ci globalnej po odliczeniu wartoÅ›ci dóbr
materialnych i usług (bez amortyzacji) zużytych na jej
wytworzenie w gospodarce narodowej.
}ð PKB jest miarÄ… produkcji wytworzonej przez czynniki
wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju,
niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.
Produkt narodowy
}ð Do PN wlicza siÄ™ wyniki wszelkiej dziaÅ‚alnoÅ›ci, powstaÅ‚e
w procesie produkcji dóbr i usług materialnych oraz usług
niematerialnych.
}ð Każda praca traktowana jest jako zwiÄ™kszajÄ…ca produkt
narodowy.
Produkt narodowy brutto
}ðProdukt narodowy brutto (PNB, ang. GNP) to
miara całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju powiększonych o dochody
netto z tytułu własności za granica.
}ðTo wartoÅ›ci wszystkich dóbr i usÅ‚ug wytworzonych
przez obywateli danego państwa oraz przez osoby
prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego,
czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą.
Pomijane są dochody obcokrajowców w danym
państwie.
Dochody netto
}ð To różnica miÄ™dzy dochodami otrzymanymi z tytuÅ‚u
własności za granicą a dochodami wypłaconymi z tytułu
własności cudzoziemcom.
Produkt narodowy netto (PNN)
}ð Produkt narodowy netto, PNN (ang. NNP) - miara
efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako
różnica produktu narodowego brutto oraz wartości
amortyzacji kapitału trwałego. PNN = PNB  amortyzacja
}ð PNN w cenach rynkowych (ang. net national product in market
prices) jest równy PNB pomniejszonemu o amortyzację, czyli o
wartość zużycia narzędzi pracy.
}ð PNN w cenach czynników produkcji = Dochód Narodowy 
PNN w cenach rynkowych pomniejszony o podatki pośrednie
(np. VAT)
Amortyzacja (A)
}ð Oznacza umorzenie, to proces stopniowej utraty
wartości użytkowanego majątku trwałego i przenoszenia
jej na wytworzone przez te środki produkty.
Zależności między kategoriami
ekonomicznymi
1. PG  KM = DNB  A = DNN +/- SHZ = DNdP
KM oznacza koszty materiałowe
DNdP oznacza dochód narodowy do podziału
2. WG  ZP = PKB +/- DN = PNB  A = PNN
ZP oznacza zużycie pośrednie
DN oznacza dochody netto czyli różnica między
dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą
a dochodami wypłaconymi z tytułu własności
cudzoziemcom.
Ceny
}ðCeny bieżące to ceny uksztaÅ‚towane w danym roku
działalności gospodarczej kraju. Służą do oceny
aktualnego tempa wytwarzania i podziału PKB na
akumulacjÄ™ i konsumpcjÄ™.
}ðCeny staÅ‚e to przyjÄ™te dla dÅ‚uższego okresu
jednakowe ceny. Służą do analizy rozmiarów, dynamiki
i struktury wartości globalnej, PKB i innych wielkości
ekonomicznych. Umożliwiają też porównywania
międzynarodowe.
Nominalny PNB
}ð To wartość wszystkich koÅ„cowych dóbr i usÅ‚ug
wyprodukowanych w gospodarce w danym okresie,
obliczona w cenach bieżących.
Realny PNB
}ð To wartość wszystkich koÅ„cowych dóbr i usÅ‚ug
wyprodukowanych w gospodarce w danym okresie,
obliczona w cenach stałych.
Podział dochodu narodowego
}ð Pierwotny  odbywa siÄ™ w miejscu wytworzenia dochodu, np.
w przedsiębiorstwie. W wyniku pierwotnego podziału tworzą
się płace pracowników najemnych i zyski przedsiębiorstwa.
}ð Wtórny  tworzony poprzez rynek (mechanizm rynkowy) i
budżet państwa. Tworzony poprzez system cen i system
podatków. W wyniku wtórnego podziału dochodów tworzy się
dochody właścicieli przedsiębiorstw i jednostek usługowych,
pracowników sfery nieprodukcyjnej i państwa.
}ð Ostateczny  tworzy siÄ™ fundusz konsumpcji i akumulacji,
który powstaje za pomocą redystrybucji dochodów, podatków
i kredytów.
Akumulacja obejmuje:
}ð inwestycje powiÄ™kszajÄ…ce zdolnoÅ›ci wytwórcze
gospodarki;
}ð przyrost Å›rodków obrotowych w gospodarce, obejmujÄ…cy
wyposażenie nowych przedsiębiorstw w surowce,
materiały i energię;
}ð przyrost zapasów i rezerw w gospodarce
Konsumpcja
}ð Konsumpcja indywidualna dóbr i usÅ‚ug
}ð Konsumpcja zbiorowa dóbr i usÅ‚ug zużywanÄ… przez
administrację państwową, sektor obronny i instytucje
publiczne świadczące usługi nieodpłatnie np. oświata.