P1070498 resize

26

Amin N-Wętl/ka

fili

Prallm pwiy i funkcji polki

n

kich wyprą

Kłodzkiej" a najsilniejsze kontakty istniały pomiędzy krajami m-schodnio. alpejskimi, znacznie słabsze * jdllUKuią Italią** W llal) nastąpiło odwrócenie sytuacji Zwiększyły się powiązani* / północna Italią, zmniejszyły z kraja* «*rkoduioalprjskimi^M Sądząc po szybkim nawoju osadnictwa na Dolnym sU4.ii i Lużycaoh, a więc w obrąbie jrrupy binlowickicj. można by przyjąć żr główno Kilaki handlowo przesunęły dę w Hal) na ziemie położone */<ihu Nysy l.tiżyckiej^,r. Tu to* chyba należałoby zwrócić uwagę na ważny dla dał-_s/ych naszych wywodów fakt. *«• w Hat*, gdy najbujniej rozwijały się grupy śląskie. jioco-tawwly one w najsilniejszych kontaktach /. ludami iliry jakimi, bodącymi najczęściej również głównymi pośrednikami w kontaktach min i północną Italią**. Natomuwt bogaty rozkwit terenów północnych wiązał stc w dużym stopniu z oddziaływaniami ludności etruskiej lub też Mąctj w bliskich związkach z Ktftiskanii” Nie należy tego oczywiście ani w starszym, ani młodszym okresie rozumieć jako istnienie wyłącznych związków z jednym * wymienionych tu ludów". Chodzi tu jedynie o kontakty domi nująco. Pim cały bowiem czas trwania kultury łużyckiej ludność ta utrzymywała stosunki t najróżniejszymi prowincjami kulturowymi.

Podobnie, jak na północnych peryferiach kultury łużyckiej ludność grupy wschodnio* irlkojiolskicj utrzymywała bezpośrednie kontakty z kultt wsch.dniojKunoiwką, stanowiącą zapewne jeden z docelowych punktów wszcl-

" ZAmuuiu L. >1. Luki. jtlówiuj role odgrywała » tym r/wsio Pr/.-łęcz Kłodzka. niiłłf/sŁf Kraina M-ia«4u. por. /ia/»offy .. - 84. do opinii tej przychyla się również W.    tenże. Polska darotytma.... ». 219. Odmienny iiiUOlltlAst pogląd rnpn-wn.

luje J. Filip, wtdhąr którego w fpafle btąza. jak 1 w okmne haUłlarkiin główne drap / łi/uBf M*>nn*aką. IW. tenże. I7iry iloULl u nroj»«H*o Ji*oii)/rW» im afnim Erropu a Imitekou kultura, w: / .Wądijmnówy Kmprr* .t. 2. 1989. a. 7; jn. Knmrf M Crdl, /».- ErJo-rUumy. . • 2 (I: Z Bukowski. Sltnlia nad południowym i pdudniouo-iwłiodnini pognniutm kultury lutpckirj, WrocInw-WrtntMwn-Kntlulw IM9. ». 200. O stosunkowo iniityiu utoczeniu Kotliny Kłodzkiej zdnją -lę świadc/ye ^: h yrnki oatafoio pnwnłerirrk tam badań. Wykazują one slaby rozwój oaadmrtaa Imkun hmrłurj na ty, I. termach, por. J. Lod<<w«ki, Z pradzirjóu Kotliny

Ztmu Kłodzkiej (u IIW9 - 1970). I. 910. 1072, *. 13 - 13. 18 - 30. miijia o-ul

| handlowych (pośrednich my bezpośrednich). tak na południu Hfrrdnictwo z sąaudnimi kulturami przejęli mieszkańcy terenów należących do grupy bia łowickiej, a zwlaaioa wachodnich jej rrgiooów. Na obu tych terenach od okresu halsztackiego, a zwłaszcza od llal) pojawiają «ę bogat*' £i^dy i związane z nimi cmentarzyska, występują liczne skarby, zawierające j,rz« *biiioty najróżniej-zigo pochodzenia. Zaznaczyły się tam również wyraźne »pływy obco w innych tiziediinach życia tych Hpolmciigtw. idące zarówno t póhw-t (kultura WHcbotlniojlomorBka), juk i jioliidni.i (np urny twarzowe). Przebieg '/.laków łączących północ z południem stwarzał dla terenów 1 nimi |u«iązanych duże możliwości nawiązania kontaktów handlowych. Umożliwiał również przejęcie różnorakich osiągnięć cywilizacyjnych wyżej nawiniętych kultur. W zależności od ogólnego stopnia rozwoju. Nprcylicznych potrzeb danego regionu, poszczególne ludy przejmowały różne ich elementy, odpow iadające ich potrzebom, równoaróiic jednak jr przekształcały.

Właśnie jednym z takich zapożyczeń, przejętym prze* grwpę wschodnio-wielkopolską mogły być osiedla typu miejskiego rozpowszechnione w basenie Morza Śródziemnego. Wykazują one wiele wspólnych cech z grodami ..typu biskupińskiego". Jako klasyczny przykład może posłużyć osiedle obronne typu miejskiego w Starej Smyrnie (ryc. 2). założone w VIII w p n e w Anatolii". u wschodnich wybrzeży Morza SródciemrMgo. Obszary tc odegrały be* wątpienia przodującą rolę" w formowaniu «ię miast śródziemnomorskich, określanych jako miasta typu hippodamejskirgo. Nazwa ich wywodzi się od nazwiska urbanisty i filozofa Hippodutuosi z Miłetu (V w.p.n.e.). który sko-dytikow.il zasady budowy tych miast". Koma ich djyntaiizowaia się do-jriero nu jirzeloinio VI V w.ji.n.o. Jednakże prouw ich kształtowania -tę rozpoczął się zwinnie wcześniej (Stara Smyrna VIII w.p.n.e.) Nie wdając się w wyjaśnienie jego genezy, na marginesie tylko imana podać, że nji w kulturze iiKluddej miasta o regularnym układzie uli* jiojuwily się już w III ty siądeciu p.n.e.⁴⁴

Teoria hijipodnmojHka stanowiła zbiór /.wid ibrtraąryrh budowy miast dostosowanych do jtotrreb kolonratoji greckiej o ustroju demokratycznym,

•' J.M. Cook, OU Smyrno, /9f« - /»/.Ttr Aiiiiuslaflb-Jintith Sclwol al Athms. U . 34. Untloi. IM* 1939, > i ■ 34:S. IWłwlu FiMlclk^nMulęlęiUltlje na Vtt w.p n.r t tenże. ArrAitrkiura •(amijflwj Orteji. Wnrs/aw-.i 10*3, - Iflfl • IW

" 31. 8tl (erdmg, Fraytn tur AoMrAuny 4tr Stodthdtarrn in tFsM-dsim umd Stid/Mt-Europa. PiuelustorlHcIie Iritwlinfi, (. 39. 1901. «. I: W D»bł«»ofsk'. Situłm Etrusków, WariuNWii 1971. «. 120. (Mmełiny nuto M|»ra»iitujr S Pamwki-Fu •Iclko. yiliuiiniM klón-gn siiim koncepcja pfan»i*aiiia mi—t powataśi na gruiwu' grvckuu, )xir. S. Parnieki.Pmfetko, 7, pmbkmiwplanowania miast u rtaniykut) tłrrrp AttIwhi. India. I. 4. 1930 1081 (wyd. IW3), a 3S

** Knri/Uoprdut Mtuki •tiiralytnr/, Har>u»a 1974. ■. 2iS Witć lU4ÓWl"UiC lycli miast, jNir. if L. Bornłnird, 5a>ftw * IV «.fuia. Wuom 1074, a. 38i tejże, ‘Sitaka (Irtoji w f. 1r.p.a.r.. Wanaaaa 1973. wyd. 3. ». Al -131.

" J, Bouzek, Homtriaekm OrUtktnknd im litAu Jir ArrMmhporĄm IfutUm, Waha >909, n. 178 170, lyr. 07; Korpkloptdia,,.. ■. 3W 3t)9| 8. Paraleki Pudełko. Anhiukturo,.., a. 196.