INSTYTUCJE
UNII EUROPEJSKIEJ
Prof. dr hab. El\
bieta Kawecka-Wyrzykowska
Unia Europejska
Unia Europejska
I FILAR II FILAR III FILAR
Wspólna Polityka Współpraca Policyjna i Sądowa w
Wspólnoty Europejskie
Zagraniczna i Bezpieczeństwa Sprawach Karnych
WSPÓLNOTA EUROPEJSKA * współpraca sądowa w
Polityka zagraniczna
sprawach karnych
* unia celna i jednolity rynek
* wspólne działania, wspólne
* walka z przestępczością
wewnętrzny
stanowiska i wspólne strategie
zorganizowaną (zwłaszcza
* wspólna polityka handlowa
* wspieranie demokracji i
terroryzmem, handlem
* wspólne polityki: rolna
praworządności, ochrona praw
ludz
mi, przemytem
i rybołówstwa
człowieka i podstawowych
narkotyków i broni,
* wspólna polityka transportowa
wolności
korupcjÄ… i oszustwami)
* wspólne reguły konkurencji
* misje pokojowe
* zwalczanie rasizmu i
* unia gospodarcza i walutowa
* pomoc państwom trzecim
ksenofobii
* polityka społeczna oraz spójność
* współpraca policji (Europol)
ekonomiczna i społeczna
Polityka bezpieczeństwa
* ochrona środowiska naturalnego
* wzmocnienie bezpieczeństwa
* polityka badawczo-rozwojowa
* konkurencyjność przemysłu UE i jej państw członkowskich
* sieci transeuropejskie (finansowe aspekty obrony)
* ochrona konsumenta i zdrowia * rozbrojenie i utrzymanie
* edukacja i kultura pokoju
* współpraca w ramach UZE
* obywatelstwo Unii
* polityka imigracyjna, i NATO
wizowa i azylowa * docelowo: wspólna
* współpraca sądownicza europejska polityka
w sprawach cywilnych bezpieczeństwa i obrony
EURATOM
Procedura decyzyjna
Na mocy TWE Współpraca międzyrządowa na mocy TUE Współpraca międzyrządowa na mocy TUE
y
ródło: Na podstawie traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz Traktatu o Unii Europejskiej.
Rada Europejska
Wg T UE (art. 4):  Rada Europejska nadaje Unii
impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa w
tej mierze ogólne kierunki polityczne .
Skład:
szefowie państw (prezydenci Francji i Finlandii) oraz
rządów,
przewodniczÄ…cy KE,
towarzyszą im ministrowie SZ państw i członek KE;
Powstała w grudniu 1974 r., zalegalizowana w Jednolitym
Akcie Europejskim,
Spotyka siÄ™ przynajmniej dwa razy w roku, na
zakończenie prezydencji;
Zadania:
rola arbitra w sytuacjach, gdy ministrowie w Radzie UE nie
mogą dojść do porozumienia,
wyznacza polityczne kierunki rozwoju UE,
bada i ocenia sytuacjÄ™ w zakresie zatrudnienia,
monitoruje proces realizacji Strategii Lizbońskiej,
Reprezentuje Unię w sprawach wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa
mo\
e stwierdzić naruszenia przez państwo zasad UE (wolność,
demokracja itp.) i nało\
yć sankcje na to państwo (większością
kwalifikowanÄ…),
definiuje zadania WPZB (II filar UE); decyduje o wdra\
aniu
wspólnych strategii, o współpracy III filaru - współpraca policyjna i
sÄ…dowa w sprawach karnych;
W drodze konsensusu przyjmowane sÄ… konkluzje
prezydencji.
RADA UE (RADA MINISTRÓW)
Skład:
przedstawiciele rządów państw UE (po jednym),
którzy reprezentują interesy swych krajów;
niekiedy spotyka się na szczeblu szefów rządów
lub państw (np. w przypadku ustanowienia
ściślejszej współpracy),
przewodniczÄ…cym Rady jest co 6 m-cy
przedstawiciel innego kraju, tzw. prezydencja.
Uprawnienia:
legislacyjne (nadrzędny organ ustawodawczy);
nominacyjne: we współpracy z PE mianuje członków
Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Sądu I Instancji,
Trybunału Obrachunkowego itp. (tak\
e Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Regionów);
decyzyjne, m.in. decyduje o płacach i dodatkach,
emeryturach KE, przewodniczÄ…cego ETS, SÄ…du I instancji,
sędziów itd.
koordynuje te\
politykę gospodarczą państw;
uchwala wspólne działania i wspólne stanowiska,
zaleca Radzie Europejskiej przyjęcie wspólnych strategii,
 Jest jedna Rada ale ró\
ny skład,
Od połowy 2002 r. jest 9 formacji Rady.
Działalność Rady jest wspierana przez Komitet Stałych
Przedstawicieli (Comité des Représentants Permanents 
COREPER. Spotyka się raz w tygodniu i dokonuje wstępnej
weryfikacji problemów.
Składa się on z dwóch części:
COREPER II - stali przedstawiciele państw członkowskich przy
UE w randze ambasadorów, są odpowiedzialni za sprawy polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa, bud\
et i sprawy finansowe (w
tym fundusze strukturalne) oraz sprawy wewnętrzne i wymiar
sprawiedliwości.
COREPER I - zastępcy stałych przedstawicieli przy UE,
przygotowuje obrady Rady w pozostałych dziedzinach
(konkurencyjność, rynek wewnętrzny, polityka badawczo-
rozwojowa itd.)
Konfiguracje Rady UE według stanu na 1 sierpnia 2004 r.
Kompeten- Nazwa Rady UE Ministrowie
cja uczestniczÄ…cy[1]
CORE- " Rada ds. Ogólnych i " ministrowie spraw
PER II Stosunków Zewnętrznych zagranicznych i
ministrowie spraw
europejskich
" Rada ds. Ekonomicznych i " ministrowie finansów
Finansowych i/lub gospodarki
" Rada ds. Wymiaru " ministrowie spraw
Sprawiedliwości i Spraw wewnętrznych i
Wewnętrznych ministrowie
sprawiedliwości
[1] Ministrowie określonych kompetencji uczestniczą w spotkaniach w zale\
ności od tematu obrad.
Konfiguracje Rady UE według stanu na 1 sierpnia 2004 r.
Kompeten- Nazwa Rady UE Ministrowie uczestniczÄ…cy[1]
cja
CORE- " Rada ds. Zatrudnienia, " ministrowie gospodarki, pracy i
PER I Polityki Społecznej, Zdrowia i polityki społecznej oraz
Spraw Konsumenckich ministrowie zdrowia
" Rada ds. Konkurencyjności " ministrowie spraw europejskich
(rynek wewnętrzny, przemysł, oraz ministrowie gospodarki,
badania i rozwój) ministrowie nauki
" Rada ds. Transportu, " ministrowie infrastruktury lub/i
Telekomunikacji i Energii gospodarki
" Rada ds. Rolnictwa i " ministrowie rolnictwa
Rybołówstwa
" Rada ds. Ochrony Środowiska " ministrowie środowiska
" Rada ds. Edukacji, MÅ‚odzie\
y " ministrowie edukacji, ministrowie
i Kultury kultury
[1] Ministrowie określonych kompetencji uczestniczą w spotkaniach w zale\
ności od tematu obrad.
Procedury głosowania w Radzie:
jednomyślnie,
zwykła większość głosów,
większość kwalifikowana;
Zasada jednomyślności - dotyczy najbardziej wra\
liwych
obszarów decyzyjnych, w tym spraw konstytucyjnych, podatkowych,
nowych kompetencji Unii, polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Zasada zwykłej większości ma zastosowanie do spraw
proceduralnych. Ka\
dy członek Rady ma tu jeden głos. Wstrzymanie się
od głosu, podobnie jak niewzięcie udziału w głosowaniu, jest uznawane za
głos  przeciw .
Zasada większości kwalifikowanej (QMV). Kryterium liczby
głosów (wag) jest głównie (choć nie tylko) liczba mieszkańców państwa
członkowskiego.
Od TN wzrost zakresu spraw objętych zasadą kwalifikowanej większości.
Państwo Liczba głosów (od 1.11.04)
Niemcy Francja, WÅ‚och y,
po 29
Wlk. Brytania
Hiszpania, Polska Po 27
Tabela. Liczba
Rumunia 14
głosów państw UE
Holandia 13
w Radzie UE
Belgia, Grecja, Portugalia
Po 12
Czechy , Węgry
Austria, Bułgaria, Szwecja Po 10
Dania, Irlandia, Finlandia ,
Po 7
SÅ‚owacja, Litwa
A
otwa, SÅ‚owenia, Estonia,
Po 4
Luksemburg , Cypr
Malta 3
Proporcje głosów dla UE-27 345/255/91
Proporcje głosów dla UE-25 321/232/90
Wg Traktatu Nicejskiego obowiązuje tzw. potrójna
większość (od 1 listopada 2004 r.):
kwalifikowana większość głosów
poparcie ponad połowy liczby państw UE i co najmniej 62%
ogółu ludności Unii.
Traktat z Nicei - nowy system wag:
dla UE-27 jest on następujący: 345 głosów ogółem; 255
wynosi kwalifikowana większość, a 91  blokująca
mniejszość (345/255/91);
dlaUE-25 było to: 321/232/90.
Polska ma obecnie 27 głosów, tylko o 2 głosy mniej od 4
największych państw (Niemcy, Francja, W.Brytania, Włochy)
.
Komisja (KE)- Członkowie:
20 komisarzy do 1 maja 2004 r.
Od 1 maja do 31 paz
dziernika 2004  nowi członkowie
UE  mieli po 1 komisarzu (tj. 30),
Od 1 listopada 2004  25 komisarzy;
Od 1 stycznia 2007  27 komisarzy
Komisarze reprezentują interes Wspólnoty, a nie
rządów, są mianowani na 5 lat.
KE podejmuje decyzje większością głosów członków
PodstawowÄ… rolÄ™ w strukturze organizacyjnej
odgrywajÄ… Dyrekcje Generalne (ministerstwa w rzÄ…dzie
krajowym).
Komisja  cd.
Komisarze sÄ… wybierani przez RadÄ™ UE
kwalifikowaną większością głosów,
współdziałającą z przewodniczącym KE
(nominowanym wcześniej przez Radę
EuropejskÄ…) i zatwierdzani przez PE.
Gdy UE osiągnie 27 członków  będzie
mniej komisarzy ni\
państw (wg rotacji, na
mocy jednomyślnej decyzji Rady UE).
Wzmocniona rola przewodniczÄ…cego KE.
Główne uprawnienia:
inicjatywne - ma wyłączną inicjatywę legislacyjną (w I filarze,
ocenia zgodność propozycji z wymogami zasady subsydiarności),
przygotowuje projekt bud\
etu,
jest sztabem planistycznym, tj. opracowuje propozycje zadań
wynikających z Traktatów,
wykonawcze  realizowane często w toku procedury komitetowej,
tzw. komitologii; zarządza finansami na realizację wspólnych działań
(np. Fundusze Strukturalne),
kontrolne - nadzoruje stan bud\
etu i wysokość długu publicznego
w krajach członkowskich, ma nadzór nad wykonywaniem
postanowień Traktatów (jest  stró\
em Traktatów), tj. czuwa nad
przestrzeganiem prawa pierwotnego i wtórnego przez
przedsiębiorstwa, państwa i instytucje WE), KE nadzoruje te\

stosowanie orzeczeń ETS,
reprezentowanie interesów UE na zewnątrz w sprawach WE.
PARLAMENT EUROPEJSKI (PE  nazwa od 1962)
" 1958 pierwsze posiedzenie Europejskiego Zgromadzenia
Parlamentarnego,
" czerwiec 1979  pierwsze wybory bezpośrednie,
do 1987 r. (JAE)  tylko prawo do wyra\
ania opinii i do
zablokowania bud\
etu,
JAE wprowadził procedurę wyra\
enia zgody (mo\
liwość
udzielenia lub nieudzielenia zgody przez PE, bez zmiany
propozycji, np. w sprawie stowarzyszenia) i współpracy
(pewna mo\
liwość zmiany propozycji Komisji, obecnie
ograniczona do UGW),
TUE wprowadził procedurę współdecydowania (np. rynek
wewnętrzny),
TA ograniczył procedurę współpracy (do kwestii UGW) i
wzmocnił współdecydowanie PE w procesie decyzyjnym;
Liczba posłów
W UE-25 było 732 deputowanych wybieranych
na 5 lat, w UE-27  przejściowo 785 europosłów
(docelowo  732).
Posłowie zasiadają w PE nie wg narodowości,
ale przynale\
ności do partii politycznych: teraz
dominuje partia centroprawicowa: Europejska
Partia Ludowa.
Działalnością PE kieruje prezydium:
przewodniczÄ…cy (wybierany przez PE na 2,5
roku) oraz 14 wiceprzewodniczÄ…cych.
Funkcje Parlamentu Europejskiego
prawodawcze - współtworzenie prawa oraz wyra\
anie zgody na
ratyfikację traktatów akcesyjnych i umów stowarzyszeniowych, (wspólnie z
Radą UE), w ramach procedury współdecydowania i współpracy ma
prawo weta  procedury te są stosowane rzadko; (ostatnio 5%, choć
istotnych);
bud\
etowe - mo\
e 2/3 głosów odrzucić bud\
et,
opiniodawcze i doradcze  w polityce zagranicznej, R+D,
kontrolne - kontrola prac KE: Komisja składa coroczne sprawozdanie i
odpowiada na pytania deputowanych; mo\
liwość votum nieufności wobec
KE; kontrola stosowania prawa;
funkcje zw. z powoływaniem i funkcjonowaniem innych organów UE:
" PE zatwierdza skład KE,
" mo\
e odwołać KE (2/3 głosów- wotum nieufności),
" mianuje rzecznika praw obywatelskich;
Podział miejsc w Parlamencie Europejskim
Państwo
przejściowo
docelowo
Niemcy 99
99
Francja 78
72
WÅ‚ochy 78
72
Wielka Brytania 78
72
Hiszpania 54
50
Polska 54
50
Rumunia 35
33
Holandia 27
25
Belgia 24
22
Czechy 24
22
Grecja 24
22
Portugalia 24
20
Węgry 24
20
Szwecja 19
18
Austria 18
17
Bułgaria 18
17
Dania 14
13
Finlandia 14
13
SÅ‚owacja 14
13
Irlandia 13
12
Litwa 13
12
A
otwa 9
8
SÅ‚owenia 7
7
Cypr 6
6
Estonia 6
6
Luksemburg 6
6
Malta 5
5
Ogółem 785
732
Procedury legislacyjne(4): konsultacji, wyra\
enia zgody,
współpracy, współdecydowania.
Jest stały wzrost roli Parlamentu w zakresie stanowienia prawa, ale nadal
jednak mówi się o  deficycie demokracji .
konsultacje - wymóg zapoznania się przez Radę ze stanowiskiem PE
przed głosowaniem w Radzie (konsultacja obligatoryjna, pod rygorem
niewa\
ności decyzji Rady).
wyra\
enie zgody - udzielenie/ nieudzielenie przez PE zgody na
przyjęcie przez Radę aktu prawnego (np. ws. stowarzyszenia z WE i
rozszerzenia UE). PE mo\
e sprzeciwić się zawarciu układu.
współpraca  od JAE. Umo\
liwia ona PE wpływ na zmianę propozycji
legislacyjnej KE, choć decydujący głos nale\
y do Rady. Obecnie
obowiązuje jedynie wobec aktów prawnych ws. UGW.
współdecydowanie  od TUE; jt. wspólne stanowienie prawa przez
Radę i PE (większość spraw wspólnego rynku).
Decyzje parlamentarne zapadają zwykle absolutną większością
oddanych głosów.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS)
zapewnia (wraz z SÄ…dem Pierwszej Instancji) przestrzeganie
prawa w zakresie interpretacji i stosowania TWE;
w jego skład wchodzi 27 sędziów, wspomagają ich rzecznicy
generalni (nie wchodzą jednak do składu orzekającego ETS);
na wniosek ETS Rada, stanowiąc jednomyślnie, mo\
e zwiększyć
liczbę rzeczników;
" ich zadaniem jest analiza spornych spraw oraz
przygotowywanie dla Trybunału uzasadnionych końcowych
wniosków;
sędziowie i rzecznicy generalni są powoływani przez rządy
państw na 6 lat, w drodze wzajemnego uzgodnienia (obowiązuje
zasada rotacji- co 3 lata zmienia się na przemian 13, a póz
niej 12
sędziów Trybunału).
Trybunał pełni trzy główne funkcje:
kontroli stosowania (pierwotnego i wtórnego) prawa WE,
wykładni prawa wspólnotowego,
dalszego rozwoju prawa (określa konieczne zmiany).
Skargi mogą być wnoszone do ETS przez Komisję, Radę, PE,
Trybunał Obrachunkowy, EBC, państwa członkowskie, państwa trzecie
oraz osoby fizyczne i osoby prawne.
Sprawy wniesione przez osoby fizyczne i prawne trafiają bezpośrednio
do SÄ…du Pierwszej Instancji.
Od UGW Trybunał orzeka w sprawach spornych zw. z wypełnianiem
przez banki centralne państw członkowskich zobowiązań wynikających z
postanowień TWE oraz ze statutu Europejskiego Systemu Banków
Centralnych.
Trybunał nie ma wyłączności na orzekanie w sprawach, w których
bierze udział Wspólnota Europejska (np. sprawy sporne związane z
działalnością gospodarczą Wspólnoty w państwach członkowskich).
Trybunał Obrachunkowy (TO)
rozpoczął działalność w 1977 r.,
w 2007r. - 27 członków, są oni mianowani
jednomyślnie przez Radę (wymagana opinia PE) na 6 lat,
członkowie TO wybierają ze swego grona
przewodniczÄ…cego na 3 lata,
członków TO obowiązuje pełna niezawisłość,
Funkcje TO:
prowadzi audyt księgowy WE, kontroluje dochody i
wydatki WE i ka\
dej instytucji,
kontrola mo\
e objąć osoby fizyczne i prawne,
beneficjentów z bud\
etu WE,
Trybunał przyjmuje opracowane przezeń raporty i
opinie na zasadzie większości głosów swoich członków.
Komitet Regionów (KR)
działa od 1994 r.,
stoi na stra\
y realizacji zasady subsydiarności w WE,
jest instytucjÄ… doradczÄ…,
składa się z 344 członków, delegowanych przez państwa w
takiej samej proporcji jak do KES, (21 osób z Polski, wyznaczonych
przez gminy, powiaty i województwa),
członkowie są mianowani na wniosek państw w wyniku
jednomyślnej decyzji Rady na cztery lata.
Rada i Komisja sÄ… zobowiÄ…zane do zapoznania siÄ™ ze
stanowiskiem Komitetu w przypadkach określonych
przepisami traktatu - konsultacja obligatoryjna,
od TA  tak\
e Parlament konsultuje siÄ™ z KR
" KR jest wa\
nym forum reprezentowania interesów obywateli
UE.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny (od 1958 r.)
ma on czysto doradcze kompetencje,
składa się z przedstawicieli \
ycia gospod. i społ. (rolników,
pracobiorców, konsumentów),
liczba członków nie mo\
e przekroczyć 350; od 2007 r. jest ich
344;
Niemcy, Francja, WÅ‚ochy, Wielka Brytania - po 24,
Hiszpania, Polska - po 21,
Belgia, Grecja, Holandia, Austria, Portugalia, Szwecja,
Czechy, Węgry, - po 12,
Dania, Irlandia, Finlandia, SÅ‚owacja, Litwa - po 9,
Estonia, A
otwa, SÅ‚owenia - po 7,
Luksemburg, Cypr - po 6,
Malta - 5.
Członkowie są mianowani przez Radę na 4, kwalifikowaną
większością głosów (od TN);
Komitet Ekonomioczno-Społeczny cd.
Rada i KE muszą zapoznać się z opinią KES w niektórych
sprawach (np. ws. spójności), ale nie są związane tą opinią,
Komisja i Rada mogą zapoznać się z opinią KES, gdy uznają to
za celowe  konsultacja fakultatywna;
Komitet mo\
e z własnej inicjatywy przedstawić swoje stanowisko.
Udział grup społecznych w KES jest formą zabiegania o
uwzględnienie ich interesów w nowych aktach prawnych.
Udział Polski w instytucjach UE po uzyskaniu
członkostwa
1.05.2004 do 1.11.2005 do akcesji
stan obecny 31.10.20 Bułgarii i stan docelowy
04 Rumunii
(15 państw) (25 państw) (25 państw) (27 państw)
Rada UE
Całkowita
liczba
87 124 321 345
głosów
Liczba głosów
przy- 8 (ok.
- 27 (ok. 8,4%) 27 (ok. 7,8%)
padajÄ…cych
6,5%)
Polsce
Komisja Europejska
Całkowita
25 (po jednym z
27
liczba
20 30(20+10) ka\
dego
Komisarzy
(póz
niej system rotacji)
państwa)
Liczba
Komisarzy
przypadajÄ… -
1 1 1
-cych
Polsce
Udział Polski w instytucjach UE po uzyskaniu członkostwa
1.05.2004 do 1.11.2005 do akcesji
stan obecny stan docelowy
31.10.2004 Bułgarii i Rumunii
(15 państw) (25 państw) (25 państw) (27 państw)
Parlament Europejski
kadencja
2004- kadencja 2004-2009
stan obecny stan docelowy
2009 (przejściowo)2
przejściowo)1
(15 państw) (25 państw) (27 państw) (27 państw)
Całkowita liczba
parlamentarzys- 626 732 7863 732
tów
Liczba
54 (ok.
parlamenta- - 54 (ok. 6,8%) 50 (ok. 6,8%)
7,3%)
rzystów z Polski
1
Do momentu przystąpienia do UE kolejnego państwa członkowskiego.
2
Po przystąpieniu do UE Bułgarii i Rumunii.
3
Liczba szacowana.