Dr hab. Nina Półtorak
INSTYTUCJE UNII
EUROPEJSKIEJ
Instytucje UE
żðArtykuÅ‚ 13 TUE
żð1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi,
które mają na celu propagowanie jej wartości,
realizację jej celów, służenie jej interesom,
interesom jej obywateli oraz interesom
Państw Członkowskich, jak również
zapewnianie spójności, skuteczności i
ciągłości jej polityk oraz działań
Instytucje UE
żðZasada równowagi instytucjonalnej -
art. 13 ust. 2 TUE
Każda instytucja działa w granicach
uprawnień przyznanych jej na mocy
Traktatów, zgodnie z procedurami, na
warunkach i w celach w nich
określonych. Instytucje lojalnie ze sobą
współpracują.
Instytucje UE
żð Zasada równowagi instytucjonalnej
ETS C-70/88, PE p. Radzie ( Czernobyl PE skarży
rozporzÄ…dzenie Rady)
Ustanawiając system podziału kompetencji
między różne instytucje Wspólnot, przypisując
instytucji jej własną rolę w strukturze
instytucjonalnej i wykonywaniu zadań
powierzonych Wspólnotą, Traktaty stworzyły
równowagę instytucjonalną.
Instytucje UE
żð Zasada równowagi instytucjonalnej
ETS C-70/88, PE p. Radzie ( Czernobyl PE skarży
rozporzÄ…dzenie Rady)
Przestrzeganie tej równowagi oznacza, że
każda z instytucji musi wykonywać swoje
prawa z należytym uwzględnieniem praw
pozostałych instytucji.
Instytucje UE
żð Delegowanie uprawnieÅ„ innym instytucjom,
podmiotom  orzeczenie ETS 9 i 10/56 Meroni
żð Tylko w ramach swoich kompetencji
żð Nie można delegować uprawnieÅ„
dyskrecjonalnych, a jedynie ściśle wykonawcze
żð Zastosowanie wobec delegowanych
kompetencji muszÄ… znalez
ć te same procedury i
kontrola jak w sytuacji, gdyby nie były
delegowane
żð Prawo kontroli przez instytucjÄ™ delegujÄ…cÄ…
żð Delegacja wyraz
na, nie domniemana
Instytucje UE
żð ArtykuÅ‚ 13 TUE Instytucjami Unii sÄ…:
 Parlament Europejski,
 Rada Europejska (od TL),
 Rada,
 Komisja Europejska,
 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
 Europejski Bank Centralny (od TL),
 Trybunał Obrachunkowy
Instytucje UE
" Organy doradcze
" Komitet Ekonomiczno-Społeczny
" Komitet Regionów
żð Art. 13 ust. 4 TUE: Parlament Europejski, Rada i
Komisja sÄ… wspomagane przez Komitet
Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów,
które pełnią funkcje doradcze.
Instytucje UE
żð Porozumienia miÄ™dzyinstytucjonalne - ArtykuÅ‚
295 TFUE
żð Parlament Europejski, Rada i Komisja konsultujÄ…
się wzajemnie oraz za wspólnym porozumieniem
ustalają warunki współpracy. W tym celu mogą
one, w poszanowaniu Traktatów, zawierać
porozumienia międzyinstytucjonalne, które
mogą mieć charakter wiążący
Parlament Europejski
żðPoczÄ…tkowa nazwa - Zgromadzenie
Parlamentarne
Od 1962  Parlament Europejski
1979  pierwsze wybory bezpośrednie
Parlament Europejski
" organ kolegialny, jednoizbowy, o
charakterze przedstawicielskim
i ponadnarodowym, kadencyjny - 5 lat
" docelowo 751 posłów, obecnie 736, projekt:
przejściowo, do 2014 r. - 755
" Polska - 50 posłów
" Siedziba - Strasburg
Parlament Europejski
żð Funkcje PE:
prawodawcza
budżetowa
kontrolna
kreacyjna
RADA EUROPEJSKA
Spotkania szefów państw już od lat 60-tych
1974  Zgromadzenie Szefów Państw I
Rządów Przyjęło Nazwę Rady Europejskiej
Obecnie Art. 15 TUE I Art. 235-236 TFUE
Od TL wprost organ UE (wcześniej uznawana
za organ UE ale nie WE)
Rada Europejska
żðOrgan niekadencyjny; skÅ‚ada siÄ™ z
szefów państw lub rządów,
przewodniczÄ…cego oraz
przewodniczÄ…cego Komisji.
żðW pracach uczestniczy wysoki
przedstawiciel UE ds. zagranicznych i
polityki bezpieczeństwa.
Rada Europejska
żð PrzewodniczÄ…cy Rady Europejskiej wybierany
przez RE na 2,5 letniÄ… kadencjÄ™ - Herman Van
Rompuy (były premier Belgii)
" przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej
prace;
" zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady
Europejskiej,
" wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w
Radzie Europejskiej;
" przedstawia Parlamentowi Europejskiemu
sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady
Europejskiej
Rada Europejska
" RE zbiera się co najmniej 2 razy w ciągu półrocza
" posiedzenia są zwoływane przez
przewodniczÄ…cego
" posiedzenia przygotowuje Rada ds. Ogólnych
w powiÄ…zaniu z PrzewodniczÄ…cym Rady
Europejskiej i KomisjÄ…
" posiedzenia trwajÄ… maksymalnie 2 dni
" posiedzenie nie sÄ… jawne
Rada Europejska
" Rada Europejska co do zasady podejmuje decyzje
w drodze konsensusu
" w przypadku głosowania - nie biorą w nim udziału
przewodniczÄ…cy RE i Komisji
" głosowanie większością kwalifikowaną lub
wyjątkowo zwykłą większością (kwestie
proceduralne, regulamin wewnętrzny)
 Rada Europejska - kompetencje
" Nadaje Unii impulsy niezbędne do jej
rozwoju i określa ogólne kierunki i
priorytety polityczne
" Nie pełni funkcji prawodawczej
" Akty Rady Europejskiej nie podlegajÄ…
kontroli TSUE
Rada Europejska
żð RE przyjmuje jednak pewne akty prawne
Artykuł 236 TFUE RE przyjmuje większością
kwalifikowanÄ…:
żð a) decyzjÄ™ ustanawiajÄ…cÄ… wykaz skÅ‚adów Rady
innych niż Rady do Spraw Ogólnych i Rady do
Spraw Zagranicznych,
b) decyzję dotyczącą prezydencji składów Rady, z
wyjÄ…tkiem Rady do Spraw Zagranicznych
żð Te akty mogÄ… podlegać kontroli TSUE
Rada
Podstawy prawne:
-ð art. 16 TUE, art. 237-243 TFUE
-ð decyzja Rady z 1 grudnia 2009 r. dotyczÄ…ca
przyjęcia regulaminu wewnętrznego Rady
żðSiedziba  Bruksela
żðOrgan kolegialny, niekadencyjny, brak
stałego składu
żð przedstawiciele rzÄ…dów szczebla
ministerialnego upoważnieni do zaciągania
zobowiązań w imieniu pcz
Rada - konfiguracje
" Sprawy Ogólne;
" Sprawy Zagraniczne;
" Sprawy Gospodarcze i Finansowe;
" Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne;
" Zatrudnienie, Polityka Społeczna,
" Zdrowie i Ochrona Konsumentów;
" Konkurencyjność (Rynek Wewnętrzny, Przemysł
i Badania);
" Transport, Telekomunikacja i Energia;
" Rolnictwo i Rybołówstwo;
" Åšrodowisko;
" Edukacja, Młodzież i Kultura.
Organizacja wewnętrzna Rady
żðKomitet StaÅ‚ych Przedstawicieli RzÄ…dów
Państw Członkowskich - COREPER:
organ pomocniczy Rady
Organizacja wewnętrzna Rady
żð PrezydencjÄ™ Rady, z wyjÄ…tkiem Rady do Spraw
Zagranicznych, sprawujÄ… uprzednio ustalone
grupy trzech państw członkowskich przez
okres 18 miesięcy
żð Każdy czÅ‚onek grupy kolejno, przez okres
sześciu miesięcy, sprawuje prezydencję
wszystkich składów Rady, z wyjątkiem Rady
do Spraw Zagranicznych. Pozostali członkowie
grupy wspierajÄ… prezydencjÄ™ we wszystkich jej
obowiązkach na podstawie wspólnego
programu.
Funkcje Rady
" funkcja prawodawcza
" funkcja kreacyjna (udział w
powołaniu Trybunału
Obrachunkowego, Komitetów)
" funkcja budżetowa
GÅ‚osowanie w Radzie
" głosowanie większością głosów
członków Rady
" głosowanie większością kwalifikowaną
" jednomyślnie
Głosowanie większościowe w
Radzie od TL
żð Obecnie:
żð jeÅ›li akt gÅ‚osowany jest na wniosek Komisji: 255
na 345 głosów (73,91%); Polska  27 głosów
żð w pozostaÅ‚ych przypadkach: 232 gÅ‚osy oddane
przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;
żð czÅ‚onek Rady może zażądać sprawdzenia, czy
państwa stanowiące większość kwalifikowaną
stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii;
Głosowanie większościowe w
Radzie od TL
żð Od 2014 r.
żð 55% czÅ‚onków Rady obejmujÄ…ce co najmniej 15
z nich; którzy reprezentują państwa
członkowskie obejmujące co najmniej 65%
ludności Unii (od 1.11.2014 r.)
żð W przypadku, gdy Rada nie stanowi na
wniosek Komisji lub wysokiego
przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa - 72% członków Rady oraz
65% ludności.
Instytucje UE - Komisja
żðOrgan kolegialny (obecnie 27 Komisarzy)
żðPonadnarodowy
żðKadencja 5 lat
żðMianowana przez RadÄ™ EuropejskÄ…, po
uprzednim zatwierdzeniu przez Parlament
Europejski  art. 17.7 TUE
Instytucje UE - Komisja
" Do 31.10.2014  art. 17.4 TUE
żðW skÅ‚ad Komisji mianowanej miÄ™dzy datÄ…
wejścia w życie Traktatu z Lizbony a 31
paz
dziernika 2014 roku wchodzi jeden
obywatel każdego Państwa
Członkowskiego, przy czym skład ten
obejmuje jej przewodniczÄ…cego i
wysokiego przedstawiciela Unii do spraw
Instytucje UE - Komisja
" Od 1.11.2014  art. 17.5 TUE
żð Od 1 listopada 2014 roku Komisja skÅ‚ada siÄ™ z takiej liczby
członków,, która odpowiada dwóm trzecim liczby Państw
Członkowskich, chyba że Rada Europejska, stanowiąc
jednomyślnie, podejmie decyzję o zmianie tej liczby.
żð CzÅ‚onkowie Komisji sÄ… wybierani spoÅ›ród obywateli
Państw Członkowskich na podstawie systemu
bezwzględnie równej rotacji, który pozwala
odzwierciedlić różnorodność demograficzną i
geograficzną wszystkich Państw Członkowskich. System
ten jest ustanawiany jednomyślnie przez Radę
EuropejskÄ…
Instytucje UE - Komisja
Å›ð PrzewodniczÄ…cy (José Manuel Barroso )
Å›ð Status Wysokiego Przedstawiciela Unii ds
zagranicznych i polityki bezpieczeństwa - jest jednym
z wiceprzewodniczących Komisji; ale też przewodniczy
Radzie ds. zagranicznych; czuwa nad spójnością działań
zewnętrznych Unii; odpowiada w ramach Komisji za jej
obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i
koordynację innych aspektów działań zewnętrznych
Unii. W wykonywaniu tych obowiązków w ramach
Komisji, i tylko w odniesieniu do tych obowiązków,
podlega procedurom regulujÄ…cym funkcjonowanie
Komisji
Instytucje UE - Komisja
" Podział administracyjny na Dyrekcje
Generalne
" Służby horyzontalne (np. Sekretariat
Generalny, służba prawna)
" Regulamin wewnętrzny
" Oświadczenie dotyczące przestrzegania
Å‚adu administracyjno-regulacyjnego  2007
(http://ec.europa.eu/atwork/synthesis/doc/governa
nce_statement_pl.pdf)
Instytucje UE - Komisja
żð ArtykuÅ‚ 17 TUE
żð Komisja wspiera ogólny interes Unii i podejmuje
w tym celu odpowiednie inicjatywy. Czuwa ona
nad stosowaniem Traktatów i środków
przyjmowanych przez instytucje na ich
podstawie.
żð Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolÄ…
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
żð Wykonuje budżet i zarzÄ…dza programami.
Instytucje UE - Komisja
żð ArtykuÅ‚ 17 TUE
żð PeÅ‚ni funkcje koordynacyjne, wykonawcze i
zarzÄ…dzajÄ…ce, zgodnie z warunkami
przewidzianymi w Traktatach.
żð Z wyjÄ…tkiem wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa oraz innych przypadków
przewidzianych w Traktatach, zapewnia
reprezentacjÄ™ Unii na zewnÄ…trz.
żð Podejmuje inicjatywy w zakresie rocznego i
wieloletniego programowania Unii w celu
osiągnięcia porozumień międzyinstytucjonalnych.
Komisja
żð Art. 47 TUE  Unia ma osobowość prawnÄ…
żð ArtykuÅ‚ 335 TFUE
żð W każdym z PaÅ„stw CzÅ‚onkowskich Unia posiada
zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych o
najszerszym zakresie przyznanym przez
ustawodawstwa krajowe osobom prawnym; może ona
zwłaszcza nabywać lub zbywać mienie ruchome i
nieruchome oraz stawać przed sądem. W tym zakresie
jest ona reprezentowana przez KomisjÄ™. Unia jest jednak
reprezentowana przez każdą z instytucji, z tytułu ich
autonomii administracyjnej, w sprawach zwiÄ…zanych z
funkcjonowaniem każdej z nich.
Instytucje UE
" AGENCJE UE
" UE:  Agencja wspólnotowa jest organem
podlegajÄ…cym europejskiemu prawu
publicznemu. Różni się ona od instytucji
wspólnotowych oraz posiada własną osobowość
prawnÄ…. Ustanawia siÄ™ jÄ… na mocy aktu prawa
wtórnego w celu powierzenia jej bardzo
konkretnych zadań technicznych, naukowych lub
w zakresie zarzÄ…dzania.
Instytucje UE
" AGENCJE UE
" Opinia ETS 1/76 - WE ma kompetencjÄ™ do
tworzenia nieprzewidzianych w Traktatach
organów, jeśli są konieczne dla realizacji
danej polityki wspólnotowej
Instytucje UE
" AGENCJE UE
qðNie sÄ… regulowane w Traktatach;
qðTworzone aktami prawa wtórnego (już od lat
70-tych)
qðPosiadajÄ… osobowość prawnÄ… i wÅ‚asne wÅ‚adze
qðWÅ‚asne kompetencje i zadania
qðWÅ‚asny budżet
qðCel  decentralizacja, know-how, wiedza
ekspercka
Instytucje UE
" AGENCJE UE  grupy według uprawnień:
żð I  zapewniajÄ… informacje i koordynujÄ… ich
przepływ (większość Agencji)
żð II  dostarczajÄ… opinii, ekspertyz dla wydania
decyzji przez instytucje UE (np. Europejska
Agencja Leków)
żð III  posiadajÄ…ce uprawnienia decyzyjne (UrzÄ…d
ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (Znaki
Towarowe i Wzory) , Wspólnotowy Urząd
Ochrony Odmian Roślin)