str160

li- Bajfciewścz-Grdbowdu. Z. Mikulski. Ilyitroiagia ogólna. Wanuiwa 2005 ISBN 83-0M 4579X.«hy \VN PWN 21X15

lotatnik ” to C:\Document.r" # 1028. O.S.T.TT^Htf str!59~Paint " f Itelix iLibraryTT^’ Ę Hydrologia og...

W strefie tundry parowanie jest w stosunku do opadów bardzo małe, więc uwilgotnienie klimatu jest duże. Wskutek obfitości wody przy przesiąkaniu wody opadowej każda nieco trudniej przepuszczalna warstwa może utrzymać na sobie poziom wodonośny. Woda opadowa, wsiąkając w rozmarznięty grunt, gromadzi się wszędzie płytko, blisko powierzchni terenu, współkszlałtnie z jej rzeźbą; ma ona charakter wód przypowierzchniowych, słabo zmineralizowanych; wskutek swej płytkości woda podziemna jest w zasięgu korzeni roślin. Taki układ określa się jako równowagę parow ania (rys. 138a). Ku południowi, wskutek wzrostu parowania terenowego, które jest spowodowane wzrostem temperatury powietrza, uwilgotnienie klimatu staje się mniejsze, woda podziemna zalega głębiej, w pobliżu rzek tworzy się pas drenowania w kształcie krzywej depresji. Na szerokich płatach międzyrzeczy. wskutek zasilania opadami atmosferycznymi, zwierciadło wód podziemnych powtarza kształt zasilającej je powierzchni, jest z nią współkształtne, mało zależne od warstw podścielających. Ten typ równowagi zwierciadła określa się jako równowagę wsiąkową lub infiltracyjną (rys. I38b). W miarę posuwania się ku strefom suchszym (lasostcpy) zwierciadło wód podziemnych obniża się, krzywa depresji obejmuje coraz szersze przestrzenie między dolinami, aż do objęcia nimi całych międzyrzeczy. Taki układ określa się jako równowagę drenowania (rys. 138c). Ku zwrotnikowi parowanie terenowe wzrasta, a opad maleje. Zwierciadło depresyjne wód podziemnych leży coraz głębiej, aż schodzi do poziomu rzek, a w suchej porze roku nawet poniżej tego poziomu. Zachodzi wówczas równowaga depresyjna odwracana (rys. I38d). W warunkach przewagi parowania terenowego nad opadem obszar nawadniają tylko rzeki allochtoniczne i w^rody podziemne, napływające z wilgotniejszych stref po dnach głębokich basenów. Na obszarach tych występuje równowaga nawodnienia (rys. 138e).

Astrefowy charakter wykazuje równowaga podesłania. Kształt zwierciadła wody podziemnej pozostającego w tej równowadze dynamicznej zależy przede wszystkim od budowy geologicznej i rzeźby powierzchni warstwy podścielającej (rys. 138f).

3.2. Odpływ powierzchniowy

Część wód opadowych, zwłaszcza z opadów nawalnych i intensywnych roztopów, osiąga cieki i zbiorniki wodne spływając powierzchniowo z obszarów bezpośrednio do nich przyległych. Ta forma zasilania wód powierzchniowych jest nazywana odpływem powierzchniowym. W przeciwieństwie do odpływu podziemnego odpływ powierzchniowy jest zjawiskiem epizodycznym. Zachodzi jedynie w czasie opadów i roztopów lub także bezpośrednio po opadach.

Głównym czynnikiem warunkującym występowanie odpływu powierzchniowego (w czasie opadów i roztopów) jest przepuszczalność podłoża. Ilość wody formującej odpływ powierzchniowy zależy bowiem od współczynnika przepuszczalności gruntu. Im większy jest ten współczynnik, tym mniejsze są szanse wystąpienia odpływali powierzchniowego; im mniejsza jest jego wartość, tym łatwiej dochodzi do odpływu powierzchniowego, nawet przy małych natężeniach deszczu.

160

□

i

Cl

C

7T

C

CO

co

co

o

©

©

&

(J

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader