str191

li- Bajfciewścz-Grdbowdu. Z. Mikulski. Ilyitroiagia ogólna. Wanuiwa 2005 ISBN 83-0M 4579X.«hy \VN PWN 21X15

lotatnik ” to C:\Document.r" ^1031.0.5.7.7”’^ strl90~Paint " f Itelix iLibraryTT^’ Ę Hydrologia og...

chni dna rzeki lub w wyniku przyklejenia się cząsteczek śryżu do dna. występów dennych lub roślinności wodnej. Lód denny, osiągając duże objętości, ma znaczną wyporność, dzięki czemu odrywa się od dna i wypływa na powierzchnię wody; łącząc się ze śryżem, tworzy lód prądowy.

Śryż jest to lód o strukturze gąbczastej, tworzący się w całej masie przechło-dzoncj wody, w wyniku złożonego procesu fizycznego, w czasie którego wydziela się znaczna ilość ciepła w postaci utajonego ciepła krystalizacji. Łącząc się, wypływa na powierzchnię wody i tworzy krążki śryżowe. te zaś po połączeniu tworzą pola śryźowe. Śryż łącznie z lepą (śnieg przesiąknięty wodą) i lodem dennym tworzy lód prądowy w postaci krążków o różnej wielkości, które od strony zewnętrznej są otoczone białym wianuszkiem. W pierwszej fazie krążki te są luźną masą kryształków lodowych, jednak po pewnym czasie zamarzają i tworzą zbitą masę lodu. Tafle lodu prądowego są stosunkowo małe i łamliwe.

Lód brzegowy jest formą zlodzenia stanowiącą oblodzenie rzeki w linii zwilżonej, rozwija się od brzegów koryta ku środkowi. Początkowo, na skutek przechłodzenia wody w procesie wymiany ciepła z przechłodzonym brzegiem, powstaje warstwa lodu na brzegach, na przeszkodach i obrzeżach wysp, łach i mielizn. W miarę postępu zlodzenia wytwarza się jednolita pokrywa lodowa sięgająca ku środkowi rzeki, na której są zatrzymywane śryż i tafle lodu prądowego.

Częściowe zamarznięcie rzeki jest formą zlodzenia w postaci nierównomiernej pokrywy lodowej, pojawiającej się w następstwie rozwoju lodu brzegowego; pokrywa ta rozciąga się na całej szerokości rzeki, lecz ma liczne miejsca niezamarznięte (rys. 160).

i

Cl

C

7T

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

Rys. 160. Częściowe zamarznięcie rzeki

Rys. 161. Pokrywa lodowa z podbitkami śryżowymi

Pierwszą fazę zlodzenia rzeki kończy stała pokrywa lodowa. Jest to nieruchoma powłoka lodowa o gładkiej lub nierównej powierzchni, pokrywająca zwierciadło wody w rzece na całej jej szerokości. Może powstać w wyniku wzrostu grubości równomiernie utworzonej tafii lodowej lub z zamarzniętej powtórnie kry. Pod istniejącą stałą pokrywą lodową mogą występować podbitki śryżowe (rys. I6l). W okresie występowania pokrywy lodowej na niektórych rzekach mogą występować odcinki wolne od lodu. tzw. płonie.

Trzecią fazę zlodzenia rzeki rozpoczyna ruszanie lodu. Formami zlodzenia w tej fazie są kra i zatory. Krę stanowią części popękanej pokrywy lodowej, powstałe wskutek

I9l

CO

co

co

o

©

©

&

(J