Etapy procesu badawczego:
1. Wstępne sformułowanie problemu - sformułowanie problemu naukowego, źródła problemu, forma pytania problemowego, cele zadań.
2. Uszczegółowienie problematyki badawczej (eksplikacja) - problemy szczegółowe, hipotezy.
3. Operacjonalizacja - wyrażenie pojęć i terminów teoretycznych w kategoriach operacyjnych (jednoznaczne terminy), dobór wskaźników, zbiorowości do badań - kategorii społecznej, metod i technik, źródła badań.
4. Przygotowanie narzędzi badawczych - kwestionariuszy, schematów, instrukcji, testów, urządzeń technicznych.
5. Pilotaż badań - sprawdzenie problemu badawczego, jego uszczegółowienie, wartości wyjaśniającej przyjętych wskaźników, jednoznaczności pojęć, czy problem w ogóle istnieje; sprawdzenie narzędzi i technik badawczych, strony techniczno - organizacyjnej badań, dostępnych środków finansowych.
6. Dobór próby.
7. Badanie.
8. Weryfikacja zebranego materiału empirycznego - weryfikacja wstępna i pogłębiona.
9. Wstępne grupowanie materiału surowego (kodowanie).
10. Analiza materiału empirycznego - konfrontacja danych empirycznych z pytaniami i hipotezami, zarówno analiza o charakterze ilościowym, jak i jakościowym.
11. Testowanie hipotez i uogólnianie wyników badań, testowanie siły i kierunku zależności między analizowanymi cechami, słuszności założeń badawczych i sformułowanych na ich podstawie hipotez.
12. Pisanie końcowego raportu z badań - naukowego lub komercyjnego.
Pytania stosowane w postępowaniu badawczym dzielą się:
• ze względu na strukturę logiczną: rozstrzygające (proste, zawierające jedną alternatywę -wymagające wybrania jednej spośród dwóch odpowiedzi) oraz dopełniające czyli złożone (zawierają najczęściej więcej niż jedną możliwą odpowiedź)
• ze względu na pozyskiwanie określonych wiadomości : Informacyjne (uzyskanie od różnych podmiotów gotowych odpowiedzi) i badawcze (składają się z kilku części, pytań, problemy badawcze).
od wpływem osiągnięć poznawczych nauk przyrodniczych, a także dzięki możliwościom ich wykorzystania w przeobrażeniach świata, zaznaczyły się dążenia zmierzające do użycia metod badawczych stosowanych dotąd we wspomnianych naukach również do badań zjawisk społecznych w całym bogactwie i złożoności. Powstała rzeczywistość społeczna. Poszukiwane wsparcie dla nauk społecznych w innych naukach jest w pełni zasadne, ponieważ są one zbieżne z wysuwanym przez metodologów postulatem jedności nauki oraz wynikającym z niego postulatem jedności założeń metodologicznych.
Rozmaitymi tworami życia zbiorowego ludzi, tzn. przeróżnymi strukturami, zjawiskami i procesami społecznymi, czyli rzeczywistością społeczną zajmuje się wiele nauk.
Dekalog badacza rzeczywistości społecznej:
I. Przy podejmowaniu badań bierz pod uwagę nie tylko spodziewane pożytki lub zyski, ale także koszty i straty.
II. Przyjmij osobistą odpowiedzialność za prowadzone badania i ich skutki.
III. Bądź otwarty i uczciwy wobec uczestników badań.