3582316396

3.11.2002 wykł. 3 IlisŁ Myśli Psych.

Psychologia, jaka rozpoczęła się pod koniec XIX wieku, czy na przełomie wieków, zapożyczyła od poprzedników zarówno metody jak i wizję psychiki. Te metody to: ekspcrymentalne badania procesów percepcyjuych, czyli przede wszystkim badania tzw. psychofizyczne, w których rejestrowano (tak jak było to możliwe w owych czasach) jakieś obiektywne procesy fizjologiczne i badano obiektywne cechy procesów percepcyjnych w różnych eksperymentach, jak np. eksperymenty nad apercepcją i metoda introspekcyjna. Wizja psychiki — zaczerpnięta z brytyjskiej filozofii empirycznej, oparta na założeniu, że podstawą życia psychicznego są procesy percepcyjne - kiedy dołożymy do tego procesy pamięci i zasady kojarzenia aktualnych lub zapamiętanych percepcji, to wtedy powstają wyobrażenia, myślenie i inne zjawiska psychiczne. Tak można badając percepcję i jej skutki opisać całą psychikę. Była to jednocześnie wizia świadomości, a zarazem psychiki, którą nazywa się najczęściej atomistyczną i asocjacjonistyczną. Uważano, że psychika składa się z jakichś atomów psychicznych połączonych pewnymi związkami skojarzeń, asocjacji. Badając te atomy i ich związki, czyli asocjacje, można w zasadzie opisać całą psychikę.

Trzeba pamiętać, że asocjacjonizm występował i występuje także poza psychologią introspekcyjną. Asocjacjonizmem jest np. wczesny behawioryzm, tylko że tam owe elementy, czy atomy, które są kojarzone, to nie jest wybuch świadomości, bo tam się o świadomości nie pisze, tylko są to elementarne bodźce i reakcje, które łączą związki skojarzeniowe. Psychologia introspekcyjna była na początku asocjacjonistyczna na początku, ale stopniowo przestawała być, zatem nie wszystko, co jest psychologią introspekcyjną jest asocjacjonizmem.

Obszar, który należy do introspekcjonizmu, ale nie należy do asocjacjonizmu to psychologia gęstalt (introspekcjonistyczna, ale nie oparta na modelu atomistycznym i nie jest asocjacjonistyczna) i psychologia aktów intencjonalnych. Dopiero te trzy szkoły (gestalt, asocjacjonizm i psychologia aktów intencjonalnych) wyczerpują obszar psychologii świadomości, czyli psychologii, która stosowała metodę introspekcji.

Wiara introspekcjonistów w asocjacjonizm zaczęła się załamywać w szkole [wirtzburskiej?], kiedy utrzymując teoretyczne założenia, zaczęto badać zjawiska inne niż percepcyjne - zaczęto badać procesy myślenia. Okazało się, że    ns-norię introspekcji

można było wykryć istnienie tzw. tendencji determinujących albo czystych myśli (myśli dostępne introspekcyjnie, ale nie mające charakteru obrazu, jak w konkretnych wyobrażeniach, ani charakteru werbalnego, jak w jakichś sądach werbalnych, które mogą się pojawić w naszej świadomości. Były to np. antycypowane przyszłe, ale jeszcze nie obrazowe i niemożliwe do zwerbalizowania rozwiązania zadań, które stawiano przed osobami. Zatem wykryto dwie rzeczy. 1. istnieją myśli niewerbalne i nie obrazowe; 2. nie wszystko co się dzieje w psychice da się wyjaśnić trwałymi, czyli dawnymi skojarzeniami; pewne rzeczy nie są łączone na zasadzie skojarzeń lecz na zasadzie determinowania przebiegu pewnych procesów celem Jeżeli moim celem jest rozwiązanie zadania, to on pojawia się w świadomości w postaci czystej myśli i decyduje o tym, że ja robię, myślę, czy wyobrażam sobie to, a nie coś innego i determinuję przebieg moich procesów.

Ostatecznie pojawiła się psychologia gestalt. Poza niemożliwością zdefiniowania, czym jest świadomość w sposób asocjacjonistyczny, poza badaniami szkoły [wirtzburskiej?] były jeszcze inne czynniki, które doprowadziły do powstania psychologii postaci. Większość z nich nie miała nic wspólnego z psychologią. Najważniejsze było odkrycie przez fizyków tzw. pola fizycznego. Wielu twórców psychologii postaci było fizykami bardziej niż psychologami, bądź fizykami i filozofami (np. Mach?). Wymyślili, że pole psychiczne jest w

1