106114

3.11.2002 wyki. 3 Hist. Myśli Psych.

swej istocie podobne do pól fizycznych (np. pola elektromagnetycznego) - ma pewną strukturę, czyli pewną wewnętrzną organizację, która może się zmieniać (może być zaburzona przez inne czynniki), ale pole zawsze dąży do jakiegoś zamknięcia tej struktury, do tego, żeby była ona najprostsza, najlepiej i naj trwał ej zorganizowana. Siły podobne do sił fizycznych istnieją także w polu psychicznym. Gestaltyści utrzymywali pogląd zwany paralelizmem psychofizycznym - zjawiska psychiczne i fizyczne przebiegają tak samo, zmieniają się równolegle nie oddziałując na siebie. Pola fizyczne i psychiczne są stosunkowo niezależne, ale podlegają tym samym prawom. Gestaltyści inspirowani teorią pola fizycznego zaczęli poszukiwać takich faktów, które potwierdzałyby ich intuicję, że pole fizyczne i psychiczne to coś bardzo podobnego, czy podlegającego podobnym działaniom. Np. Mach zauważył, że jak mamy kwadrat i obrócimy go o 45° to nie wygląda jak kwadrat, tylko jak romb, czyli z tych samych elementów układają się inne postaci. Te wszystkie obrazy percepcyjne, np. kaczka-zając, teściowa-żona, czy sześcian Beckera pokazują, że patrząc na to samo można widzieć coś innego. Stąd jedna z tez o pierwotności postaci, prymatu postaci nad częściami. Inne tezy też wynikały z teorii pola: o dążeniu postaci do zamknięcia, do uzyskania jak najprostszej i jak najbardziej trwałej struktury.

Jeden z psychologów postaci, Ernfeltz, napisał rozprawę o cechach, które przysługują całościom i nie przysługują częściom, np. można zmienić melodie - poszczególne dźwięki, grać je w innych tonacjach, na innych instrumentach, a mimo to melodia pozostanie ta sama. Zatem istnieją pewne całości/struktury, które dają się przenosić i utrzymywać mimo wymiany ws/\ stkic h element    . Strukturalizm w psychologii oznacza 2 różne rzeczy:

1.    jeżeli bierze się pod uwagę taką cechę melodii, że struktura jest utrzymana pomimo zmiany elementów, to jest to strukturalizm i wielu autorów będzie strukturalizmem nazywać psychologię postaci, ponieważ zajmuje się ona strukturami, czyli postaciami.

2.    inni autorzy, zwłaszcza anglosascy, będą nazywać strukturalizmem psyrhologię asocjacjonistyczną.

Prowadzono też badania o charakterze eksperymentalnym i nie wszystkie ograniczały się do badań, w których stosowano metodę introspekcji. Najbardziej znane są badania Kohlera, w których szympansy rozwiązywały różne problemy, z którymi eksperymentowała też szkoła wirtzburska. Były to proste sytuacje - małpa siedziała w klatce, poza klatką był banan, a w klatce były patyki bambusowe o różnej średnicy. Zadaniem było dosięgnięcie banana - nie był on w zasięgu ręki, przyciągnięcie banana przy pomocy patyka w ręce też było niemożliwe, gdyż patyk był za krótki. Małpa siadała, „zastanawiała się” i nagle brała te patyki, wkładała jeden w drugi i z tego robiła jeden długi, którym przyciągała banana. Inna wersja eksperymentu, to jakaś klatka lub pomieszczenie, w którym pokarm jest wysoko i skrzynki. To, że małpa próbując dosięgnąć zaprzestawała metody prób i błędów, tylko wpadała na rozwiązanie nazwano wglądem. Wgląd u gestaltystów jest nagłym przeorganizowaniem pola spostrzeżeniowego. Na początku mamy pole spostrzeżeniowe, które jest niedoskonałą całością, nie jest w równowadze, którego elementy nie są w równowadze i nie są zharmonizowane. Nieustrukturalizowane pole spostrzeżeniowe małpy: ręce, patyki, banan poza klatką. Pole spostrzeżeniowe ma wewnętrzną tendencję do takiej organizacji, która prowadzi do postaci trwałej i możliwie najprostszej. Rozwiązanie zadania odbywa się w polu spostrzeżeniowym małpy. To nie jest jakiś wgląd typu świadomej refleksji intelektualnej - małpa ma najpierw pole spostrzeżeniowe niezorganizowane, a potem pojawia się coś to pole organizuje i to jest ta ostatnia postać- rozwiązanie zadania. Wykryto tu coś podobnego do tego, co wykryto w szkole wirtzburskiej - to co ma być determinuje to, co jest - przyszłe rozwiązanie, przyszłe zamknięcie pola spostrzeżeniowego determinuje

2