7928718115

które w swej istocie nie mają nic wspólnego z agresją militarną¹’. Z uwagi na międzynarodowe uwarunkowania, artykuł Ullmana nie został potraktowany poważnie, stąd dopiero w wyniku „pierestrojki” i upadku „żelaznej kurtyny” zainteresowano się poważniej rozszerzeniem przedmiotowego i podmiotowego zakresu pojęcia bezpieczeństwo. Już w 1989 r. ukazał się na lamach „Foreign AfFairs” kolejny artykuł, w którym Jessica Matthews dokonała próby zredefi-niowania bezpieczeństwa, zauważając, że współczesne państwa oprócz zagrożeń militarnych powinny brać pod uwagę inne czynniki mogące destrukcyjnie wpływać na bezpieczeństwo narodowe, takie jak chociażby dziura ozonowa czy globalne ocieplenie¹⁴. Wskazywanie na zagrożenia ekologiczne jako główny czynnik zagrożeń pozamilitarnych było charakterystyczne dla wszelkich prób nowego podejścia do problematyki bezpieczeństwa na początku lat 90. ubiegłego wieku.

Jednakże dopiero Barry Buzan rozwinął w pełni pionierskie w tym względzie podejście, czyli sformułował koncepcję bezpieczeństwa uwzględniającą jego aspekty militarne i pozamilitarne w poszerzonej strukturze, znanej dzisiaj jako „szkoła kopenhaska”. Termin szkoła kopenhaska wszedł do powszechnego użycia w ramach nauk o bezpieczeństwie w 1994 r., kiedy to został zaproponowany na spotkaniu Kopenhaskiej Grupy Badań nad Bezpieczeństwem przez Billa Mc Sweene. W pracach powyższej grupy uczestniczył ze strony polskiej profesor Wojciech Kostecki, dzięki czemu już w połowie lat 90. dokonania szkoły kopenhaskiej zostały rozpow szechnione w środowiskach akademickich w Polsce¹⁵.

Rozszerzona koncepcja bezpieczeństwa skrystalizowała się pod koniec lat 90. w klasycznym już dzisiaj dziele uczonych skupionych wokół szkoły kopenhaskiej pt. Security. A New Framework for Analysis, w którym wyróżniono pięć podstawowych obszarów bezpieczeństwa i odpowiadających im pięć kategorii podstawowych zagrożeń, a mianowicie: bezpieczeństwo militarne (zagrożenia związane z sektorem wojskowym i stosowanym przez niego przymusem siłowym), bezpieczeństwo polityczne (zagrożenia związane z funkcjonowaniem władzy i aparatu zarządzania), bezpieczeństwo ekonomiczne (zagrożenia wynikające ze związków między handlem, produkcją i sferą finansową), bezpieczeństwo społeczne (zagrożenia wspólnej tożsamości) oraz bezpieczeństwo ekolo-

¹³    Zob.: R. Ullman, Redefming Security, [w:] „International Security” vol. 8, nr 1, Sum-

mer 1983.

¹⁴    J. Matthews, Redefming Security, „Foreign Affairs”, vol. 68, nr 2, 1989, s. 162-177.

¹⁵    Zob.: W. Kostecki, Europę after the Cold War. The security comp!ex theory, Warsaw 1996, K. P. Marczuk, Bezpieczeństwo wewnętrzne w poszerzonej agendzie studiów nad bezpieczeństwem (szkoła kopenhaska i human security), [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Warszawa 2009.

14