3582324625

KONTROLA SPOŁECZNA

Pojęcie to wprowadził E.A. Ross w 1980 r., a definiował je jako zamierzone panowanie społeczeństwa nad jednostką, w odróżnieniu od niezamierzonego „społecznego wpływu" na jednostkę. Udział świadomego zamiaru w funkcjonowaniu kontroli społecznej był później niejednokrotnie kwestionowany, poza kontrowersją pozostał natomiast przymus, jaki społeczeństwo wywiera na jednostkę pozostającą składnikiem tej zbiorowości.

System normatywny - coś, co skłania jednostkę do zachowania zgodnego z nakazem (bądź zakazem) wyrażonym w normie, ponieważ zostaje w niej ujęty wzór, który społeczeństwo chciałoby nałożyć na zachowania wszystkich uczestników zbiorowego życia.

Norma społeczna - standard moralny odwołujący się do społecznego osądu, najczęściej nie sformułowanego jednoznacznie i pozostawiającego jednostkę wobec wyboru własnego działania „na wyczucie" (Najlepiej skodyfikowane są normy prawne).

1. Formy kontroli społecznej

Jednostka lekceważąca normy społeczne jest usuwana ze społeczeństwa na ogół tylko w ostateczności, przeważnie jest dotykana rozmaitymi dotkliwymi sankcjami ze strony tych, którzy normy respektują i uważają, że tak się powinno czynić.

Niekiedy jednak omijanie norm czy tworzenie nowych społecznych wzorów zachowań prowadzi do tworzenia pożądanych innowacji w społeczeństwie.

Aby norma była skuteczna musi ona zostać zinternalizowana przez jednostki (powinny ją traktować jak własną, pochodzącą od niej samej lub obowiązującą „od zawsze").

Normy mogą wywodzić się z:

•    Obyczajów (n. obyczajowe)

•    Moralności

•    Religii

Podstawowym celem społecznej kontroli jest jedność i zwartość społeczeństwa poprzez zapewnienie integracji jednostki ze społeczeństwem. Z tego powodu zagrożeniem dla kontroli są konflikty społeczne. Należy jednak pamiętać, że kolizje rozmaitych zaleceń (konflikty norm), jeśli istnieją, są z socjologicznego punktu widzenia rzeczą ważną, gdyż wyznaczają one zakres ewentualnych zmian w kontroli społecznej.

Wiele norm obowiązujących w społeczeństwach ugruntowanych zostało przez tradycję, istnieją jednak nowe normy (szczególnie w zakresie przedsięwzięć gospodarczych), przyjęte dzięki swojej skuteczności w działaniu.

Relatywizm kulturowy - to co w jednej kulturze jest akceptowane, może wykraczać poza normy innych kultur.

2. Rola sankcji

Karol Mannheim wyróżnił bezpośrednie i pośrednie metody oddziaływania na zachowanie jednostki.

Bezpośrednie - oparte na wpływie osobistym i funkcjonują w najbliższym otoczeniu jednostki (wpływ matki, ojca, księdza, itp.). Metody jego wywierania to odwoływanie się do emocji, sugestia, strach, kazania.