3582325775

Historyczny rozwój refleksji nad człowiekiem i społeczeństwem.

Względnie istotna i metodyczna refleksja nad człowiekiem i społeczeństwem pojawiła się w starożytnej Grecji, Chinach, Indiach, Egipcie i Mezopotamii. Jednak grecka była najbardziej systematyczna oraz wyraźnie wyodrębniała sferę społeczną i niespołeczną. Wcześniej społeczeństwo nie było rozróżnianie od otoczenia przyrodniczego. Karl Popper nazywała naiwnym monizmem łączenie społeczeństwa z przyrodą. Rozróżnienie kultury i natury. Myśl grecka także wyraźnie wyodrębniała jednostkę, odkryła jednostkę i postawiła pytanie o miejsce jednostki w społeczeństwie i wzajemne relacje.

Platon i Arystoteles. Mieli największe znaczenie w kształtowaniu się myśli społecznej.

Platon (427 - 347). Jego myśl skupiała się na stworzeniu idealnego państwa. Utożsamiał społeczeństwo z państwem. Był przeciwnikiem demokracji, bo był to ustrój przyjemny, ale nierządny. Był przeciwny zmianie społecznej, którą uważał za degenerację. Idealne państwo było statyczne i nie potrzebowało demokracji. Miało ściśle zaprojektowaną strukturę społeczną. Miały w nim być trzy klasy ludzi: rządzący (filozofowie, bo wg Platona są najmądrzejsi), strażnicy (broniący państwa, walczący z jego zagrożenia, też mądrzy, ale nie tak, jak filozofowie, wyróżniający się sprawnością) i pracownicy (rzemieślnicy i rolnicy pracujący na utrzymanie tego wszystkiego). W państwie ścisła kontrola społeczna. Wszyscy musieli być funkcjonalni względem społeczeństwa. Analiza Platona wynikała z obserwacji życia społecznego. Uważana za jedną z pierwszych utopii, a przez niektórych za antyutopię. Popper nazywa to społeczeństwem zamknięty. Państwo totalitarne. Platon poszukiwał harmonii społecznej.

Arystoteles (384 - 322 pne). Uczeń Platona, ale różnił się od niego. Arystoteles był empirykiem i nie pisał jak powinno być, jak Platon, tylko jak jest. Chociaż tworzył też modele normatywne. Stawiał na szczęście jednostkowe. Państwo nie powinno kontrolować obywateli i pozwolić im samemu osiągnąć szczęście. Protoplasta myśli społecznej. Stwierdził, że człowiek jest zwierzęciem społecznym (politycznym, państwowym) - zoon politikon. Człowiek z natury jest stworzony do życia w zbiorowości. Jest to jednak wspólnota zróżnicowana. Niekiedy uważany za twórcę koncepcji komplementarnego zróżnicowania społeczeństwa, czyli ludzie różnią się od siebie, ale wzajemnie się uzupełniają. Także poszczególne klasy społeczne są sobie potrzebne. Arystoteles za podstawę społeczeństwa, za najważniejszych uważał klasę średnią. Zajmował się rozwojem historycznym społeczeństw, był zwolennikiem cyklicznego rozwoju społeczeństw.

Myśl społeczna wczesnego średniowiecza i średniowiecza.

W myśli chrześcijańskiej najważniejsi są św. Augustyn i św. Tomasz. W tym okresie dominującym stwierdzeniem było stworzenie społeczeństwa, porządku społecznego przez Boga, istotę transcendentną. Dlatego nie powinno się zmieniać. Władza pochodzi o Boga. Bóg decyduje o stanowionych przez nich prawach, więc są niepodważalne i trzeba się nim podporządkować. Jeśli władza stanowi złe prawo, ale zgodne z boskim, to i tak należy mu się podporządkować. U św. Tomasza pojawiają się pewne elementy sekularyzacyjne. Boski charakter ma sama istota władzy, ale już nie jej wcielenie. Dlatego też można się sprzeciwić władzy niegodziwej. Ale jakaś władza musi być. Św. Tomasz dzielił rządy na sprawiedliwe (monarchia, arystokracja i republika) i niesprawiedliwe (tyrania, oligarchia i demokracja). Hierarchia prawa: boskie, naturalne i dopiero ludzkie, stanowione. Człowiek może przetrwać tylko w społeczeństwie, w nim dochodzić do doskonałości i uzyskać zbawienie. Św. Tomasz zauważał różne typy zbiorowości, np. przypadkową, wspólnotę ludzi zjednoczonych dla wspólnego celu i społeczność ludzką. Przyjmował, że społeczeństwo jak organizm, składa się z różnych organów, ale wzajemnie sobie potrzebnych. Różnice pomiędzy ludźmi wynikają z różnicy talentów, więc podział jest uzasadniony.

Myśl społeczna przed epoką oświecenia, czyli narodzin socjologii:

Silny normatywizm i finalistyczny punkt widzenia. Nie dotyczyła rzeczywistości społecznej, nie opisywała jej, ale ją projektowała. Mówiono jak powinno być, a nie jak jest. Przykładem platońskie państwo. Jednak nie uciekano zupełnie od opisu funkcjonowania społeczeństwa i było traktowane