Patologia - badanie bytu rzeczywistego, odpowiada na pytanie „co to jest?”
Aksjologia - nauka o wartościach, nie jest czymś absolutnym, nie ma odpowiedzi tylko TAK albo tylko NIE.
Epistemologia - nauka o badaniu, odpowiada na pytanie Jak się to bada?”
Czy jest jeden najdokładniejszy sposób patrzenia na prawo?
Najdokładniejsza metoda podporządkowania człowieka - postawić go w kącie, zrobić z niego malutkiego i postraszyć kimś wysokim/wysoko postawionym (np. Bóg)
Prawo i moralność wynikają z dekalogu.
DEFINICJA PRAWA
Brak jest jednej powszechnie akceptowanej definicji prawa, różne definicje powstają w obrębie tak zwanych płaszczyzn badawczych. Największe znaczenie mają cztery płaszczyzny:
1. PŁASZCZYZNA AKSJOLOGICZNA
W niej uznajemy, iż prawo musi być zgodne z systemem takim jak na przykład moralność czy religia. Relacja Bóg - człowiek, łatwo generuje model prawa. Ludzie przestrzegają go, bo bezpośrednio lub pośrednio stworzył je Bóg/bogowie. Początek tego modelu wywodzi się z Egiptu, ale to także Mojżesz, św. Augustyn, a najlepiej obrazuje go św. Tomasz. Deizm ukazywał Boga jako stwórcę, który nie ingeruje na bieżąco. Współcześnie model św. Tomasza jest podstawą nauki Kościoła.
2. PŁASZCZYZNA LOGICZNO-JĘZYKOWA
W niej prawo badamy przy pomocy nauki o języku i logiki. Nie ma tu miejsca na moralność czy te religię. Według ojca pozytywizmu prawnego - J. Austina, prawo jest rozkazem suwerena. Do funkcjonowania prawa wystarczy siła władzy. Koncepcję tą rozwinęła głownie nauka niemiecka, współcześnie mówi się, że jest spór pomiędzy szkołami prawa natury (płaszczyzna aksjologiczna) a pozytywizmem prawniczym (płaszczyzna logiczno-językowa). Współcześnie tendencją jest negowanie pozytywizmu i wskazywanie, iż prawo musi być poprzedzone „czymś” (Bogiem, religią, moralnością itp.)
3. PŁASZCZYZNA PSYCHOLOGICZNA
Twórca - Leon Petrażycki. Zakładał, iż prawo to jest przeżycie psychiczne -dwustronne, czyli czyli jest wówczas gdy jeden przeżywa obowiązek a inny (człowiek, państwo, przedsiębiorstwo) ma uprawnienie do wykonania obowiązku. Dłużnik musi oddać - obowiązek, wierzyciel ma uprawnienie. Według tej koncepcji prawem jest każde przeżycie obowiązku i uprawnienia. Zatem prawo nie musi pochodzić od państwa - prawo zbójeckie, prawo gry w karty.
4. PŁASZCZYZNA SOCJOLOGICZNA
Socjologia prawa - bada zjawiska prawa w społeczeństwie Solidaryzm - prawo miało budować więzi w społeczeństwie Stan pandektowy prawa - ?
W płaszczyźnie socjologicznej badamy prawo działające w społeczeństwie, w modelu amerykańskiego funkcjonalizmu, prawo w działaniu jest tym prawem, które daje społeczeństwu bezpieczeństwo. Obowiązkiem prawnika jest umiejętność przewidywania werdyktu, same przepisy to za mało! Prawo działające, tworzone jest głównie przez sądy i to one odgrywają główną rolę w tym systemie. W prawie europejskim podstawa są teksty prawne, dlatego model amerykański jest bardziej skomplikowany i wymaga od prawnika wiedzy z poza prawa - psychologia, medycyna, nauki społeczne itp.