2210689350

W nawiązaniu do pierwszej z przytoczonych opinii Nerczuka stwierdzić można, że „dosc nużące” wydaje się analizowanie wywodów sceptycznych, które ma na celu wykazanie ich niespójności wewnętrznej, jak pokazuje przykład Kieresia, czy przykładanie do sceptycznej argumentacji kryteriów prawdy i próba analizy logicznej⁶⁴. Jednak zagadnienie wpływu pirronizmu na myśl nowożytnej Europy, o czym świadczy szereg interesujących opracowań obcojęzycznych, trudno uznać za problematykę o niskiej atrakcyjności zarówno dla badacza, jak i czytelnika zainteresowanego dziejami kultury intelektualnej Europy.

W ostatnich latach zauważyć można jednak w Polsce pewien obiecujący, choć wciąż jednak niewystarczający, wzrost zainteresowania sceptycyzmem. W 2007 roku powstał numer tematyczny „Toruńskiego Przeglądu Filozoficznego” poświęcony sceptycyzmowi, a przed kilkoma laty Piotr Świercz opublikował w wydawnictwie WAM specjalistyczną pracę dotyczącą zagadnień etycznych w pismach Sekstusa Empiryka⁶³. 2013 rok przyniósł natomiast prawdziwie pionierskie w polskiej humanistyce studium Historia sceptycyzmu. W poszukiwaniu spójności Renaty Ziemińskiej, stanowiące podsumowanie kilkuletniego grantu naukowego. Wagi jedynej obszernej publikacji w języku polskim, w której odnaleźć można gruntowny przegląd starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych stanowisk sceptycznych, zwieńczonych dogłębną analiza współczesnych dyskusji na temat statusu wiedzy, nie sposób przecenić. Jak jednak autorka relacjonuje swoje prymame założenia, jej studium wpisuje się obręb dwóch zasadniczych dyscyplin, historii filozofii i epistemologii, skupia się natomiast na globalnym sceptycyzmie, który reprezentuje teza, iż „wiedza nie istnieje”, najbardziej podatna na zarzut o niespójność⁶⁶. Tak sformułowany obszar badawczy wymaga odmiennych narzędzi metodologicznych niż praca z pogranicza literaturoznawstwa, historii kultury i historii idei. Stanowi zatem aktualnie najbardziej kompletny, a właściwie jedyny, na polskim rynku wydawniczym zarys historii sceptycyzmu, jednak z perspektywy badawczej przyjętej w niniejszej pracy może służyć jedynie jako źródło pomocnicze, które nie wyczerpuje problematyki sceptycyzmu w kulturze i literaturze europejskiej, a zagadnienia myśli filozoficznej dawnej Rzeczypospolitej ujmuje jedynie marginalnie.

Trudno natomiast oprzeć się wrażeniu, polemicznym wobec opinii Nerczuka o „mniej inspirującym” charakterze sceptycyzmu, iż poststrukturalistyczna zmiana modeli naukowych i humanistycznych uprawnia, jeśli nie wprost zachęca, do pogłębionych studiów nad zagadnieniem sceptycyzmu w kulturze, które proponowałyby alternatywne wobec kanonicznego kursu filozofii narracje o historii myśli. Po pierwsze bowiem, formacja zwana postmodernistyczną, „ruch

⁶⁴    Zob. np. A. Wiśniewski, Sceptycyzm o kryterium prawdy, „Poznańskie Studia z Filozofii Nauki” 1992, z. 12, s. 173-190.

⁶⁵    P. Świercz, O sceptycznej krytyce etyczne/ częścifilozofii w świetle pism Sextusa Empiryka, Kraków 2013.

⁶⁶    R. Ziemińska, Historia sceptycyzmu,^s- 9.

20