3833474472

greckokatolickiej kapituły lwowskiej. Zbiory umieszczono w kamienicy przy ulicy Blacharskiej (ob. Fedorowa). Zgrupowane w sześciu działach zawierały' one nie tylko ikony, ale również rękopisy iluminowane, stare druki, tkaniny, złotnictwo, a także zabytki pochodzące z wykopalisk archeologicznych"'. W latach 1890-1892 pozyskano szereg dziel w drodze wymiany za publikacje cerkiewne dnikowane przez Instytut Stauropigialny¹⁸. W roku 1908 opublikowany został pehiiejszy katalog kolekcji autorstwa wy bitnego ukraińskiego history ka sztuki Ilariona Święcickiego"¹. Najciekawsza część zbiorów muzealnych to ikony, z który ch najstarszą grupę stanowiły ikony z cerkw i Przemiemenia Pańskiego w miejscowości Bełz¹⁸. Dwie z nich zachowały się w kolekcji dzisiejszego Muzeum Narodowego we Lwowie. Są to mołdawska Hodegetria z Prorokami oraz ikona cbramowa z ikonostasu ukazująca scenę Przemienienia Pańskiego^l8. W kolekcji znalazły się wczesne ikony z wieku XV. Wymienić warto Chrystusa Pantokratora z Tylicza, obecnie w Muzeum Narodowy m we Lwowie¹⁸. Duży zespól ikon z XVI wieku został przywieziony do Lwowa z Potylicza¹⁸. O tyle jest to ważne, że ich ilość pozwala zrekonstruować znajdujący się tam niegdyś ikonostas. W kolekcji muzeum znalazły się również ikony greckie, jak podarowana w 1904 roku z Athosu Bogurodzica"*. Nieznane obecnie badaczom ikony greckie z XVI wieku przy wiezione zostały z cerkwi w Wołczu¹⁸. Muzeum przejęło zbiory bractwa cerkiewnego przy' cerkwi wołoskiej, między innymi portrety trumienne, które znajdowały się niegdyś w murach okazalej cerkwi górującej w panoramie miasta¹⁸. Znalazły się przede wszystkim dokumenty związane z działalnością bractwa stauropigialnego¹⁸. Izydor Szaraniewicz w ielokrotnie wykorzystywał je w swych opracowaniach naukowych. Szczególnie ważną jest książka dotycząca Patriarchatu Konstantynopola i kontaktów dyplomatycznych z Rzeczypospolitą¹⁸.

Wśród późniejszych dziel na uwagę zasługują obrazy pochodzące z cerkwi Uspieńskiej we Lwowie. Przedstawiają one Jerozolimę oraz Górę Athos. Ofiarowane zostały one do świątyni przez greckiego kupca Hatzikiriakisa Vourliotis. mieszkającego przez kilkanaście lat we Lwowie¹⁸. Jeden z nich. przedstawiający' święte miasto, namalowany przez Jana Malinow skiego w roku 1697 i należy' obecnie do kolekcji Galerii Obrazów we Lwowie¹⁸. Tak jak i obraz ukazujący monastery położone na półwyspie Athos, przechowywany jest w oddziale Galerii Obrazów w Olesku¹⁸. Z innych w idoków w artym jest odnotow ania duży obraz z końca XVII wieku, ukazujący monaster położony niedaleko Lwowa w miejscowości Werchrata¹⁸.

Dużą grupę kolekcji Muzeum Instytutu Stauropigialnego stanow iły ryciny¹⁸, przede wszystkim antyminsy. występujące w każdej cerkwi prawosławnej i greckokatolickiej, dużych formatów prace przedstaw iające Chrystusa w grobie'*. Na uwagę zasługują również portrety z daw nej kolekcji stauropigialnej, w dużej części przechowywane obecnie w Muzeum Historycznym we Lwowie¹⁸. Kilka z nich to wizerunki greckich obywateli Lwowa. W zbiorach stauropigialnych znajdowały się kobierce wschodnie¹⁸ i przepiękne tkaniny greckie i mołdawskie. Wystawione na wystawie Instytutu Stauropigalnego w 1888 roku wzbudzały żywe zainteresowanie uczonych. Od tamtych czasów nie prezentowano ich często w publikacjach zarówno ukraińskich, jak i polskich¹⁸. A znajdują się one obecnie w Muzeum Narodowym we Lwowie.

Badacze lwowscy mieli w planach organizację kolejnej wystawy cerkiewnej, tym razem sztuki regionu Bukow iny i zamierzali ją zaprezentować we Lwow ie lub Czemiowcach w roku 1890 z okazji planowanego zjazdu historyków¹⁸. Przedsięwzięcie nie zostało zrealizowane, ale idea badań nad sztuką pogranicza polsko-ukraińskiego. Znalazła ona swoje miejsce w kolejnych pracach Mariana Sokołowskiego, który opublikował wówczas kilka artykułów, zebranych później w formie książkowej¹⁸. Fascynacja cerkiewszczyzną dotyczyła również sztuki ludowej, stąd też duże zainteresowanie huculszczyzną¹⁸.

W roku 1894 odbyła się Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie pod protektoratem cesarza Franciszka Józefa I. W ramach wystawy utworzono dział etnograficzny, który miał na celu zaprezentować kulturę ludową wsi ukraińskiej. Pierwotnie pomysłodawcy wystawy krajowej zamierzali zaprezentować model cerkw i. typowej dla huculszyzny. Byl to okres wzmożonego zainteresowania kulturą ukraińskiej grupy etnicznej górali¹⁸. W to ku przygotowań uzmysłowiono sobie, iż należałoby ukazać zabytki sztuki cerkiewnej, dlatego zdecydowano się wybudować osobny pawilon¹⁸. W celu wybudowania świątyni sprowadzono hucułów , a głównym wykonawcą byl cieśla Leśko Kobczuk z Jaworowa w pow iecie Kossowskim, a fundatorami byli mieszkańcy gminy Krasowa z powiatu Lwowskiego¹⁸. Na wystawie zaprezentowano szereg dzieł, które po raz pierwszy zaprezentowane zostały na wystawie Polsko-Ruskiej wystawie archeologicznej, a głównym jej elementem stal się ikonostas, który w sposób szczegółowy' został omówiony w katalogu ⁸. Kolejny zespól bogato prezentowany na wystawie to tkaniny liturgiczne. Felonion z monasteru ojców bazylianów w Żółkwi przedstaw ia scenę Zaśnięcia Marii, haft wykonany jedwabiem i nitką złotą, według autora katalogu datowany na wiek XV pochodził ze skitu w Maniawie. Kolejne tkaniny to feloniony z kolekcji ukraińskiego Seminarium Grecko-Katolickiego. Zaprezentowane zostały również tkaniny z monasteru bazy lianów w Krechowie¹⁸. Ważną część wystawy stanowiły oprawy ksiąg liturgicznych. Do najpiękniejszy ch należał Ewangeliaiz z monasteru bazylianów w Krechowie¹⁸.

Wszystkie inicjatywy podejmowane przez uczonych i propagatorów sztuki cerkiewnej sprzyjały organizowaniu różnych kolekcji pod koniec wieku XIX. Wówczas powstało szereg kolejnych instytucji muzealnych¹⁸. Zakon studytów . osiadłych w Krystynopolu (od 1898 roku) oraz w Olesku kolo Złoczowa (od 1901 roku) gromadził dzieła sztuki. Metropolita Andrzej Szepty cki (1865-1944) odnowił nowy zakon

14