3833474766

PRZEGLĄD GÓRNICZY 2011

iymi starałem się korygować przebieg rynkowej transformacji górnictwa węgla kamiennego dopominałem się o uruchomienie niezbędnych prac i wdrożenie w kopalniach skutecznych skomputeryzowanych systemów - wspomagających proefek-tywnościowe zarządzanie.¹ Publikowałem też odrębne prace pośw ięcone tej problematyce. Przypomnę dwie: „Rozszerzona ocena ekonomicznej efektywności przedsiębiorstw - metoda bilansu dochodów publicznych” [20] oraz „Szanse na wdrożenie w górnictwie węgla kamiennego irój układów ego monitoringu i analityki wnętrza podziemnych kopalń" [24].

Odnośnie do pierwszej z przy pomnianych prac - dopowiem, że jej celem było wyeliminowanie kry terium braku zyskowności (rentowności) jako wystarczającej podstawy do likwidacji kopalń oraz innych przedsiębiorstw o strategicznym znaczeniu dla gospodarki Kraju. Jako alternatywne kry terium i podstawę do ewentualnego udzielenia przedsiębiorstwu pomocy publicznej - proponow ałem wartość różnicy między ewentualną dotacją a kwotą wpływającą do funduszy parabudżetowych (np. ZUS) oraz do budżetu w postaci podatków' płaconych przez to przedsiębiorstwo: także podatków płaconych wcześniej przez jego pracow ników tracących zatrudnienie w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa, podatków' stanowiących część ceny płaconej przez rozpatry w ane przedsiębiorstwo za materiały. usługi itp. Propozy cja wywołała zainteresowanie - m.in. w Komitecie Prognoz „Polska w XXI wieku” przy prezydium PAN [25], Nie zainteresowała niestety WŁAŚCICIELA kopalń, który wmontowując metodę w systemy analityczno-rozliczeniowe funkcjonujące w kopalniach mógł uzyskać bardzo konkretne argumenty negujące zasadność likwidacji kopalń (rzekomo wymuszanej przez rynek).

Przyczyną największego poczucia klęski było jednak niepowodzenie dużej pracy badawczej, którą w omaw ianej problematyce udało mi się w okresie transformacji zakończy ć nie tylko publikacją, lecz także znaczący m zaawansowaniem fazy wdrożeniowej. Praca ta została wykonana w latach 2002-5-2003, wspólnym wysiłkiem:

- GIG, w którym - w Zakładzie doktora Tausza i z jego

udziałem - udało się uruchomić projekt celowy finansowany przez KBN,

-    COIG, w który m głów ną silą wykonawczą byli pracownicy mego dawnego Ośrodka EiO GIG,

-    Rudzkiej Spółki, która włączy ła do prac wdrożeniowych kopalnię „Bielszowice”.

W wyniku prac został w tej kopalni uruchomiony spraw ny -postulow any od dziesięcioleci: „System strukturalnego rozliczania kosztów SRK" [23]. Podstawę tego układu rozliczeniowego (zw anego inaczej układem terytorialnym) stanow ią tzw. rejony rozliczeniowe, które wprowadziliśmy do kopalń na przełomie lat 1960/1970 - wraz ze skomputeryzowanymi systemami zarządzania [27, 28], Nadal funkcjonują w kopalniach ale w postaci „zdegenerowanej”, więc nie spełniają zakładanej roli.

Cztery' uruchomione moduły systemu - wy posażone w instrukcje stosowania i pełne oprogramowanie [29] - dostarczają kierow nictwu kopalni informacje dotychczas nieosiągalne

-    istotne nie tylko w aspekcie skuteczności operatywnego zarządzania. Są to w szczególności:

-    Koszt produkcji w poszczególnych ciągach produkcyjnych kopalni wraz ze schematem (rys. 9) wizualizującym rozkład kosztów na poszczególne wy robiska (SRK. 1). Nigdy wcześniej nie było możliwe tak precyzyjne rozliczanie kosztów i ich powiązanie z naturalnymi i technicznymi warunkami eksploatacji złoża.

-    Arkusz porównawczy wszystkich ciągów produkcyjnych kopalni w podziale na koszty' występujące w podstawowych elementach struktury kopalni (SRK.2).

-    Progi zyskowności obliczane dla wszystkich przodków eksploatacyjnych - wskazujące, jaka w ielkość uzyskiwanej w nich produkcji zapewnia zyskowność ciągu produkcyjnego (SRK.3).

-    Monitoring (w cyklu godzinowym) wykorzystania czasu pracy przodków (ciągów' produkcyjnych) z produkcy jnym obłożeniem - z podaniem czasu przerw w efektywnej pracy kombajnu oraz liczby i kosztu tych przerw.

Tak. więc marzenie o monitoringu wnętrza kopalni w układzie strukturalnym (terytorialnym) - stało się faktem! Nareszcie

J§S3

£a,_v

&	m
&	i i

t,

i

i

&

1

Jako przykładowe wskazuję w spisie źródeł powoje [22,25],