4130653222

Sebastian Dawid Kotula: Komunikacja bibliologiczna wobec... 145

ubiegłego stulecia i Zasad Paryskich, autorzy omawiają ewolucję pojęcia standaryzacji metadanych bibliograficznych oraz przedstawiają kluczowe zmiany o charakterze społecznym i technologicznym, które miały wpływ na pojawienie się i rozwój standardów bibliotecznych. Omówiono również kontekst powstania modelu „Funkcjonalnych wymagań dla rekordów bibliograficznych" (FRBR) oraz jego pochodnych (FRAD, FRSAD). Model ten opublikowany przez IFLA w 1998 r. wprowadził sporo zamieszania w postrzeganiu jednostek opisu bibliograficznego, ale dopiero wraz z pojawieniem się nowych angloamerykańskich zasad katalogowania Resource Deseription and Access (RDA) powrócił jako przedmiot ożywionych dyskusji. Treści dotyczące tego modelu są przedstawione na poziomie podstawowym. Takie uproszczenie wydaje się być niepotrzebne, ponieważ sam model jest już obecny w literaturze bibliotekarskiej prawie od 15 lat oraz z uwagi na fakt, że grupę docelową tej publikacji mają w założeniu stanowić bibliotekarze interesujący się standardami i ich zmianami. FRBR był opracowywany z myślą m.in. o wdrożeniach w dużych i heterogenicznych formalnie kolekcjach, jako metoda identyfikacji i prezentacji danych bibliograficznych. Autorzy zauważają (s. 24), że jak na ironię, „eferberyzacja" nieskomplikowanych wydawniczo dzieł daje minimalne korzyści, a zupełnie nie sprawdza się w dużych kolekcjach i sytuacjach „trudnych" (np. prace współwydane), czyli tam, gdzie model ten był przewidziany do wdrożeń. Autorzy opierają krytykę FRBR w większości na trudnościach w jego interpretacji, nie skupiając uwagi na nieścisłościach samego modelu. W dalszej części przedstawiają ewolucję podstawowych funkcji katalogu bibliotecznego, rozpoczynając od koncepcji Anthonyego Panizzi a kończąc na FRBR i RDA. W rozważaniach przedstawionych w tym rozdziale ważne jest pokazanie zmian perspektyw interpretacji przedmiotu standardów katalogowania na przestrzeni ostatnich 50 lat. Stawiane tutaj pytania o elementarną jednostkę opisu oraz o konsekwencje rozdzielenia warstwy intelektualnej i artystycznej od formy przedstawienia podczas analizy dokumentów stanowią o dużej wartości poznawczej tej części pracy. W rozdziale tym znalazła się także analiza formatu MARC 21 jako narzędzia ekspresji modelu danych bibliograficznych. Zamieszczono również przykłady konwersji z formatu MARC 21 do jego specyfikacji w języku XML (MARCXML). Treści te, niestety, są przedstawione na dosyć ogólnym poziomie, a większa wnikliwość w analizie MARC 21, jako projekcji modelu danych bibliograficznych, opartego na ISBD oraz konfrontacja tego z koncepcją modelowania danych w XML, dałaby z pewnością solidną podstawę do dalszych rozważań i ułatwiła czytelnikom zrozumienie istoty koniecznej zmiany w modelowaniu danych bibliograficznych. Dużą wartość ma wykaz literatury przedmiotu wykorzystanej w tym rozdziale. Jest on imponujący i liczy 119 pozycji, co stanowi prawie połowę bibliografii załącznikowej tej książki.

Rozdział drugi poświęcono koncepcji Sieci Semantycznej, jej technologiom i standardom. Autorzy również i tutaj stosują podejście raczej omawiające niż problemowe. Przedmiotem tego rozdziału jest koncepcja World Wide Web, podstawowe standardy identyfikatorów sieciowych (np. URI., URI, VIAF), język reprezentacji wiedzy Resource Description Framework (RDF) i jego syntaktyka (tzw. trójki RDF) oraz pojęcie grafu jako formy ekspresji metadanych. Wszystkie przykłady mają odniesienie do jednostek bibliograficznych, co pozwala dostrzec istotne różnice w sposobach wyrażania metadanych między tradycyjnym podejściem wykorzystującym MARC 21 a standardem RDF. W przystępny sposób wyjaśniono koncepcję warunku otwartości świata (OWA - Open World Assumption, s. 119), który jest ważnym założeniem we wnioskowaniu z danych w kolekcjach opisanych za pomocą technologii Sieci Semantycznej. W bardzo ogólny sposób przedstawiono jednak zjawisko jednoczesnego wykorzystywania wielu schematów metadanych do opisu elementów w kolekcjach sieciowych. Jest to charakterystyczne, szczególnie dla publikowania danych w modelu Linked Data. Pokazuje również jak odmienne jest podejście do opisu zasobów informacji w katalogach bibliotecznych i bibliograficznych bazach danych, gdzie stosuje się jeden standard (np. ISBD, AACR2 lub RDA), obejmujący zakresem wszystkie typowe formy utrwalenia dokumentów i ich cechy charakterystyczne.

Rozdziały trzeci i czwarty zawierają wskazówki dotyczące publikowania danych i schematów metadanych zgodnie ze standardami Sieci Semantycznej. W rozdziale trzecim omówiono problem ekspresji standardów opisu bibliograficznego oraz kartotek haseł wzorcowych za pomocą specyfikacji