4130653812

BIBLIOTEKA A WOLNOŚĆ MYŚLI 33

Wreszcie istnieje pojęcie prywatności, które wymaga, aby nie zaskakiwać człowieka informacjami lub obrazami, które rażą jego poczucie etyczne czy estetyczne. Były procesy o zdjęcie z ulic miasta reklam tylko dlatego, że obrażają uczucia części przechodniów. Wydaje się, że tu mieściłby się postulat nie eksponowania i nie lansowania kontrowersyjnych książek, obrazów i poglądów etycznych, politycznych czy religijnych. Mogą one zniechęcać do placówki część jej potencjalnych użytkowników. P. Wilson" przypomina, że książka nie jest publicznym zabraniem głosu, którego każdy musi wysłuchać, ale zaproszeniem do indywidualnej rozmowy, którą można podjąć lub nie.

W amerykańskiej literaturze bibliotekoznawczej podniesiono problem dwuzawodowości niektórych bibliotekarzy, jak to określono: „zmiany czapek”. Do pewnej godziny jest się bibliotekarzem, po niej prowadzi się własny biznes, doradztwo itp. To nie tylko obniża zaangażowanie w pierwszym miejscu pracy, ale — jeśli drugie zajęcie jest związane z książką (edytorstwo, księgarstwo, antykwarstwo) — może prowadzić do konfliktu interesów. Ten problem pojawia się dziś i u nas, zwłaszcza, że w wielu wypadkach etat biblioteczny nie daje podstaw do utrzymania rodziny.

Obecny przegląd problematyki deontologicznej bibliotekarza oparty został w znacznej mierze na materiałach ze Stanów Zjednoczonych. Kultura w tym kraju od dłuższego czasu działa bez cenzury, jednak autorzy amerykańscy, m.in. ci, którzy jak E. M. Oboler¹² walczą o wolność słowa, podkreślają, że tendencje do wewnętrznej cenzury i manipulowania czytelnikiem są ciągle w zawodzie żywe. Do głównych zadań wychowawczych Amerykańskiego Stowarzyszenia Bibliotekarzy zaliczają oni przeciwdziałanie takim nawykom i walkę o postawienie książnic w pierwszym szeregu w bitwie o wolność słowa, myśli i pluralizmu. Nie jest to zadanie łatwe. O ileż trudniejsze jest przełamanie stereotypów na naszym terenie, gdzie do niedawna panowały całkiem inne prawa i gdzie zniknięcie cenzury okazło się Szokiem dla wielu pracowników kultury.

Wielu prawd nie widzimy jeszcze dostatecznie jasno, świadczy o tym m.in. poważna rozprawa Jacka Wojciechowskiego Podstawy pracy z czytelnikiem ". Normalny czytelnik nie przychodzi do biblioteki pracować z bibliotekarzem; wolałbym inny tytuł, mówiący o pracy dla czytelnika.

JANUSZ DUNIN

LIBRARY AND FREEDOM OF THOUGHT

A paper conceming deontological and ethical problems of librarianship inspired by the monography Ethical problems of library profession (Problemy bibliotekarskiej etyki zawodowej. Katowice 1991) by Z. Żmigrodzki and the content of special issues of Library Trends from

¹¹    P. Wilson: CopyrighL-

¹²    E. M. Oboler Dejending intellcciual freedom. The library and the cen&or. Wealport, Conn. 1980.

¹³    Warazawa 1991.