5987092309

10

Część A. Prawo pracy

4. Zasady indywidualnego i zbiorowego prawa pracy

Oprócz ogólnych zasad prawa pracy, w Kodeksie pracy znajdują się zasady odnoszące się jedynie do poszczególnych jego części, tzn. wyłącznie do indywidualnego prawa pracy oraz wyłącznie do zbiorowego prawa pracy.

Tabela Nr 4. Zasady indywidualnego prawa pracy

ZASADY INDYWIDUALNEGO PRAWA PRACY WYNIKAJĄCE Z KODEKSU PRACY (za A. Świątkowski, Polskie prawo pracy, s. 53)
Zasada osobistego wykonywania pracy
Art. 22 § 1	Umowa o pracę nawiązana zostaje między pracodawcą i określonym pracownikiem (osobą fizyczną). Pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonej w umowie pracy osobiście, a pracodawca decyduje się ponieść ryzyko osobowe zatrudnienia danego pracow nika.
Zasada podporządkowania pracownika
Art. 22	W praw ie pracy obowiązuje zasada dyspozycyjności pracownika i jego podporządkowanie względem pracodawcy'. Praca jest wykonyw ana na rzecz i pod kierownictwem pracodaw cy. Pracownik ma obowiązek pozostawania w dyspozycji do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, co wiąże się z obowiązkiem pracodawcy wypłacania wynagrodzenia za pozostawanie w gotowości do pracy (art. 81 § 1 KP). Pracodawca może precyzować zadania i kolejność ich wykonania przez pracownika, ustalać plan prac, wydawać polecenia dotyczące czasu pracy, sprawdzać wykonanie powierzonych pracow ni-kowi zadań. Zgodnie z art. 100 § 1 KP, pracownik jest obow iązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Polecenia pracodawcy mogą w zasadzie jedynie konkretyzować rodzaj pracy określony w umowie, nie mogą go jednak zmieniać. Wyjątek stanowi pow ierzenie wykonywania pracy innego rodzaju (art. 42 § 4 KP).
Zasada odpłatności pracy
Art. 80	Pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę. Ponadto, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie (za zasadach określonych przepisami prawa pracy) za okres pozostawania w gotowości do świadczenia pracy, w pogotowiu czy w czasie dyżurów pracowniczych, w czasie których pracownik może być zobowiązany do wykonywania pracy. Pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia ani przenieść prawa do wynagrodzenia na inną osobę lub podmiot (art. 84 KP).
Zasada ryzyka pracodawcy

Pracodawca ponosi trzy rodzaje iyzyka związanego z zatrudnieniem pracownika.

Ryzyko osobowe wyraża się w ponoszeniu wszelkich następstw niezawinionego przez pracownika wyrządzenia szkody podczas lub związanej z wykonywaną pracą w majątku osób trzecich. Na mocy art. 120 § 1 KP pracodawca jest zobowiązany do napraw ienia szkody. Po napraw ieniu szkody pracodawca może zwrócić się do pracow nika o wyrównanie uszczerbku majątkowego zgodnie z art. 120 § 2 KP.

Ryzyko socjalne przejawia się tym, iż pracodawca opłaca część składek za pracowników na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Ponadto, pracodawca jest zobowiązany do wypłacania pracownikowi części wynagrodzenia za pracę w razie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Nieobecność może być spowodow ana chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną. W takim wypadku pracodawca na mocy art. 92 § 1 KP wypłaca wynagrodzenie przez okres nie dłuższy niż 33 dni w ciągu roku kalendarzow ego (w przypadku pracow nika, który ukończył 50. rok życia jest to 14 dni). Powyżej tego okresu pracownik pobiera świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Ryzyko produkcyjne przejawia się w obow iązku pracodawcy dostarczenia pracy i zapłaty wynagrodzenia, bez względu na to czy na ry nku występuje zapotrzebowanie na produkty' pracodawcy. W razie niedochowania obowiązku pracodaw ca zobowiązany jest wypłacić pracow nikowi wynagrodzenie za czas pozostawania w gotowości do pracy.

Czerniak-Swędziol, Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych, wyd. 1, Repetytoria C.H.Beck