plik


ÿþZlina Zlina stanowi pBynne [rodowisko jamy ustnej. Jest to mieszanina, która zawiera wydzielin du|ych i maBych gruczoBów [linowych ([lina wBa[ciwa), szczeliny dzisBowej (pByn dzisBowy), zBuszczone komórki nabBonka bBony [luzowej oraz martwe i |ywe bakterie wraz z ich metabolitami. Zlinianka przyuszna i maBe gruczoBy [linowe policzka w wikszo[ci zaopatruj przedsionek, natomiast [li- nianki pod|uchwowa i podjzykowa  jam ustn wBa[ciw. Zlina speBnia funk- cj trawienn, uBatwia czynno[ mowy, reguluje równowag wodn w ustroju. Zarówno jej ilo[, jak i wBa[ciwo[ci fizykochemiczne maj wpByw na stan jamy ustnej (próchnica, choroby przyzbia, utrzymanie protez). Zaburzenia rozwojowe zbów Maria Borysewicz-Lewicka, Joanna ChBapowska Zaburzenia rozwojowe zbów s nastpstwem negatywnego wpBywu czynni- ków oddziaBujcych w okresie odontogenezy. Mog to by: czynniki genetycz- ne, aberracje chromosomowe, choroby gorczkowe, alergie, reakcje odporno- [ciowe, zapalenia swoiste, nieswoiste, wrodzone zaburzenia przemiany materii, zaburzenia zwizane z macierzyDstwem (wiek matki, liczba ci|), zaburzenia w od|ywianiu, zatrucia chemiczne i polekowe, mózgowe pora|enie dziecice itd. W okresie pierwszego (zby mleczne) i drugiego (zby staBe) zbkowania mo|e ujawnia si wiele zaburzeD i wad dotyczcych samego procesu zbkowa- nia, a tak|e anatomicznej lub histologicznej budowy zbów. Zaburzenia zbko- wania objawiaj si nieprawidBowym czasem, miejscem i powikBaniami zwiza- nymi z wyrzynaniem zbów. NieprawidBowo[ci zbowe maj przyczyn w oddziaBywaniu wielu czynni- ków wyzwolonych w okresie tworzenia i rozwoju zawizków. Dotyczy to okre- su ci|y matki, a tak|e pierwszych lat (najcz[ciej do okoBo 12 r|.) |ycia dziec- ka. Etiologicznie wywoBuj stosunkowo dobrze poznane nastpstwa, [ci[le zwizane z faz rozwoju zawizka. Zaburzenia mog dotyczy liczby zbów, budowy anatomicznej (wielko[ci lub/i ksztaBtu), budowy strukturalnej tkanek zmineralizowanych oraz barwy zbów. Zaburzenia liczby zbów Zaburzenia te powstaj na skutek nadczynno[ci lub niedoczynno[ci listewki z- bowej, co objawia si zwikszeniem lub zmniejszeniem liczby zbów, albo caB- kowitym ich brakiem. 136 Zwikszenie liczby zbów (hiperdoncja) mo|e by prawdziwe, gdy stwier- dzamy wiksz liczb zbów w porównaniu z norm, lub rzekome w przypadku przetrwania zba mlecznego. Wystpuj zby nadliczbowe o budowie nieprawi- dBowej oraz zby dodatkowe o budowie prawidBowej. PrzykBadem zba nadlicz- bowego jest zb [rodkowy, znajdujcy si midzy zbami siecznymi szczki lub |uchwy. Zmniejszenie liczby zbów (hipodoncja)  prawdziwe, gdy brak zawiz- ków zbowych, lub rzekome, je[li zawizek zba jest w ko[ci, ale nie wyrznB si. W przypadku braków kilku zbów mówimy o oligodoncji, a caBkowity brak zbów to anodontia. Zaburzenia budowy anatomicznej zbów Zaburzenia budowy anatomicznej dotyczy mog wielko[ci lub ksztaBtu zbów, przy czym mo|e si to odnosi do caBo[ci zba lub jedynie korony albo korze- nia. Cz[ciej wystpuj w uzbieniu staBym ni| mlecznym. NieprawidBowo[ci uksztaBtowania jam zba mog stanowi istotn przeszkod w leczeniu endo- dontycznym. Zaburzenia wielko[ci zbów mog wystpowa w postaci zwikszenia (ma- crodontia) lub zmniejszenia (microdontia) wymiarów zba w stosunku do z- ba prawidBowego. Zwikszenie wymiarów zba uogólnione wystpuje rzadko i mo|e towarzy- szy gigantyzmowi. Najcz[ciej stwierdzan anomali jest zwikszenie wymia- rów przy[rodkowego siekacza szczki. Zmniejszenie wielko[ci zbów rzadko dotyczy caBego uzbienia, najcz[ciej odnosi si do siekaczy bocznych w szczce. Zaburzenia dotyczce ksztaBtu zbów wystpuj w postaci nadmiernie roz- winitych siekaczy lub pierwszych trzonowców. Inne przykBady tej anomalii to: zb wgBobiony  wtBoczenie mineralizowanych tkanek zba (szkliwa i zbi- ny) do komory zba, zby pieDkowe lub sto|kowe  jako zby nadliczbowe lub dodatkowe, je[li wada dotyczy wszystkich zbów, mówimy o uzbieniu krokodylim. Zmiany ksztaBtu mog tak|e dotyczy ksztaBtu korzeni zbów lub ich liczby. Zaburzenia mineralizacji tkanek zbów NieprawidBowo[ci te objawiaj si w postaci niepeBnej mineralizacji, niedoro- zwoju lub nadmiernego rozwoju. Najcz[ciej stwierdzan anomali z tej grupy jest niedorozwój szkliwa. Je|e- li przyczyn jego powstania byB czynnik dziaBajcy miejscowo, zmiany ograni- czone s do pojedynczych zbów. W przypadku czynnika dziaBajcego ogólno- 137 Ryc. 8.3. Zaburzenie mineralizacji centralnego siekacza dolnego staBego przypuszczalnie na skutek urazu w pierwszych latach |ycia dziecka w fazie formowania zawizka zba. ustrojowo liczba zbów objtych zaburzeniem zale|y od rodzaju czynnika, siBy i czasu jego dziaBania, a tak|e stadium rozwoju, w którym znajdowaBy si za- wizki zbowe w okresie nara|enia na jego oddziaBywanie. Przyczynami tych zaburzeD mog by niedobory soli mineralnych (Ca, P, Mg, F) oraz witamin (A, C, D, K), choroby gorczkowe, choroby wieku dziecicego oraz infekcyjne, tj. ró|yczka, odra, ospa wietrzna, bBonica, pBonica, krztusiec, a tak|e choroby gru- czoBów wydzielania wewntrznego (tarczycy, przytarczyc, grasicy, przysadki mózgowej, trzustki). Czsto zmianom strukturalnym szkliwa towarzysz zaburzenia w budowie zbiny. Zaburzenia tego rodzaju mog mie równie| podBo|e genetyczne. Niekiedy stwierdza si nadmiern mineralizacj tkanek zba. S to krople lub perBy szkliwne, które wystpuj najcz[ciej w okolicy szyjki zba lub w korzeniach. Przebarwienia zbów Przebarwienia zbów mog by pochodzenia zewntrznego i wewntrznego. Przebarwienia pochodzenia zewntrznego zwizane s z wystpowaniem osa- 138 dów, w których odkBadaj si barwniki z ró|nych pokarmów (owoce, herbata) lub roztworów stosowanych do pBukania jamy ustnej (np. dBugie stosowanie chlorheksydyny). Przebarwienia pojedynczych zbów wskazuj na przyczyny miejscowe, takie jak próchnica, uraz, leki i materiaBy stomatologiczne. Podawanie dzieciom antybiotyków z grupy tetracyklin mo|e by przyczyn zmiany zabarwienia zbów. Przebarwieniom ulegaj zby lub ich cz[ci, które w czasie podawania leku nie s zmineralizowane. RozlegBo[ zmian zale|y od okresu rozwoju uzbienia w trakcie kuracji tetracyklinowej, czasu jej trwania oraz dawki antybiotyku. Najintensywniejsze zabarwienie |óBte, |óBtobrzowe, brzowozielonkawe lub szare wystpuje w okolicy szyjki zba. Uogólnione zmiany zabarwienia zbów stwierdza si tak|e przy przedawko- waniu zwizków fluoru, czego wyrazem jest pojawienie si na powierzchni z- bów biaBych, |óBtobrzowych lub brzowych plam; wystpuje te| niedorozwój szkliwa. W niektórych zespoBach chorobowych wystpujce w obrbie uzbienia zmiany s bardzo charakterystyczne. W krzywicy obserwuje si zmniejszenie Buków zbowych, nieprawidBowo[ci wyrzynania si zbów, zmiany hipopla- styczne oraz znieksztaBcenie ko[ci szczk i wyrostka zbodoBowego, prowadz- ce do wad zgryzu. Niedorozwój szkliwa wystpuje przede wszystkim na brze- Ryc. 8.4. Zaburzenie barwy zbów na skutek stosowania tetracyklin w okresie odontoge- nezy. 139 gach siecznych zbów przednich oraz powierzchniach |ujcych zbów trzono- wych i przedtrzonowych. W kile wrodzonej (obecnie niezmiernie rzadkiej) zmiany ksztaBtu zbów dotycz siekaczy oraz pierwszych trzonowców staBych. Zby maj ksztaBt beczuBkowaty, o póBksi|ycowato wygitych brzegach siecz- nych. Niektóre z zaburzeD barwy zbów stanowi dla pacjenta jedynie problem es- tetyczny. Inne, jak np. ci|ka posta fluorozy, wymagaj stomatologicznego le- czenia zachowawczego lub protetycznego. Próchnica zbów Maria Borysewicz-Lewicka, Joanna ChBapowska Próchnica zbów jest najczstszym problemem zdrowotnym u dzieci i mBodzie- |y. Uwa|a si, |e jest chorob infekcyjn, polegajc na postpujcym procesie demineralizacji szkliwa i zbiny, w nastpstwie czego dochodzi do powstania ubytku. Próchnica w zbach mlecznych mo|e pojawi si ju| ok. 1 r|., przy czym do najwikszego wzrostu jej wystpowania dochodzi midzy 2 a 3 oraz 3 a 4 r|. W Polsce dotyczy ona niemal caBej populacji w wieku 6 7 lat. Z chwil rozpo- czcia drugiego zbkowania, ok. 6 r|., nastpuje tworzenie ognisk próchnicy w pierwszych zbach staBych. U mBodzie|y 12-letniej próchnica zbów wyst- puje u 90% badanych. W[ród czynników etiologicznych odpowiedzialnych za rozwój tej choroby wymienia si obecno[ w jamie ustnej drobnoustrojów kwasotwórczych (Strep- tococcus mutans, Lactobacillus acidophilus), wglowodanów stanowicych podBo|e dla ich enzymatycznych przemian oraz podatno[ tkanek zba, jak równie| czas i czsto[ oddziaBywania czynników patogennych na tkanki zba. Zasiedlenie jamy ustnej przez bakterie nastpuje po urodzeniu dziecka, a wraz z wyrzynaniem zbów pojawia si flora bakteryjna, majca zdolno[ci do produkowania kwasów i odwapnienia zmineralizowanych tkanek zba. CaBko- wite jej wyeliminowanie praktycznie nie jest mo|liwe, jednak przez skrupulat- nie przeprowadzane zabiegi higieniczne mo|na znacznie zredukowa liczeb- no[ drobnoustrojów próchnicotwórczych, a tym samym zmniejszy ryzyko rozwoju próchnicy. Odporno[ zbów na czynniki kariogenne zale|y m.in. od prawidBowej bu- dowy i stopnia zmineralizowania tkanek. Std w okresie rozwoju zbów nie- zbdne jest dostarczanie odpowiedniej ilo[ci skBadników budulcowych, tj. bia- Bek, tBuszczów, wglowodanów, a tak|e soli mineralnych oraz witamin zapew- niajcych prawidBow ich mineralizacj. Bardzo wa|n rol w tworzeniu szkliwa i zbiny odgrywaj jony fluorkowe warunkujce odporno[ zba na dziaBanie kwasów. Istotne jest zatem dostarczanie odpowiedniej dawki zwiz- 140 ków fluoru, przede wszystkim z wod pitn i po|ywieniem, lub ewentualnie ich suplementacja (tabletki albo krople fluorkowe). Szczególne znaczenie ma odpo- wiednie od|ywianie si kobiet w okresie ci|y oraz kobiet karmicych. Zwraca si przy tym uwag na ograniczenie spo|ywania wglowodanów przez kobiety ci|arne, gdy| ich nadmiar niekorzystnie wpBywa zarówno na uzbienie matki, jak i podatno[ zbów dziecka na czynniki patogenne. Znaczenie diety z punktu widzenia profilaktyki próchnicy nie ogranicza si do zapewnienia skBadników niezbdnych do prawidBowego rozwoju tkanek z- ba. Miejscowe dziaBanie wglowodanów w jamie ustnej niekorzystnie wpBywa na powierzchni zbów i bakterie osadów nazbnych, zmieniajc ich metabo- lizm. W wyniku bakteryjnej fermentacji (glikolizy) powstaj kwasy organiczne powodujce obni|enie pH pBytki, a po przekroczeniu warto[ci 5,0 5,5 tworz si korzystne warunki do zapocztkowania demineralizacji szkliwa. Rodzaj proponowanej diety uwarunkowany jest jednak wiekiem niemowlt i ogólnym stanem zdrowia dziecka. U niemowlt karmionych sztucznie du|e znaczenie ma nie tylko skBad po- karmu, ale gBównie czstotliwo[ i czas trwania okresu karmienia. Tak|e czste i trwajce dBugo karmienie piersi mo|e przyczyni si do rozwoju choroby próchnicowej, ze wzgldu na czstsze zaleganie w jamie ustnej laktozy mleka kobiecego. Ryc. 8.5. Endemiczna fluoroza zbów, dziewczynka w wieku 16 lat. 141 PrzedBu|anie karmienia butelk lub/i papkowatymi pokarmami utrudnia sa- moistne oczyszczanie powierzchni szkliwa przez [lin. Niewskazane jest po- zwalanie dziecku na zasypianie z butelk, zwBaszcza zawierajc sBodki, gsty pokarm, lub podawanie dziecku w nocy sBodkich napojów. Kleiste czstki po- karmowe oblepiajce wtedy powierzchnie wargowe zbów szczki ulegaj fer- mentacji i sprzyjaj powstaniu tzw. próchnicy butelkowej w miejscu przylega- nia smoczka. W nocy powinno si podawa dziecku jedynie przegotowan lub mineraln wod, ewentualnie niesBodzon herbat lub zioBa. Korzystne dla profilaktyki przeciwpróchnicowej, a tak|e dla rozwoju szczk, jest wczesne przej[cie na karmienie By|eczk. W okresie wyrzynania si zbów powinno si rozpocz podawanie dziecku twardego pieczywa, które pomaga w oczyszczaniu ich powierzchni, a tak|e przyzwyczaja dziecko do spo|ywania staBych pokarmów, co wpBywa na ksztaBtowanie prawidBowego |ucia. Czste podjadanie pomidzy posiBkami powoduje, |e kwasy powodujce de- mineralizacj szkliwa produkowane s bez przerwy, a staBe ich oddziaBywanie na powierzchnie zbów prowadzi do powstania ubytków próchnicowych. Zastpowanie kariogennych wglowodanów, wystpujcych w sBodyczach na bazie sacharozy lub glukozy, preparatami (zastpcze [rodki sBodzce), które nadaj im sBodki smak, a jednocze[nie nie oddziaBuj szkodliwie na twarde tkanki zbów, takie jak ksylitol, sorbitol lub aspartam, nie jest zalecane u dzieci. Najlepszym sposobem przeciwdziaBania próchnicy okresu dzieciDstwa jest promowanie wBa[ciwych nawyków |ywieniowych i higienicznych. Leczenie ortodontyczne. Aparaty ortodontyczne Maria Borysewicz-Lewicka, Karina Pawlaczyk Diagnozowaniem, korekt oraz zapobieganiem wystpowaniu wad poBo|enia szczk, zbów oraz struktur przylegBych zajmuje si wyodrbniona dziedzina stomatologii  ortodoncja, nazywana równie|, ze wzgldu na swój rzeczywisty profil dziaBania i metody leczenia  ortopedi szczkow. Rodzice, zauwa|ajc u swoich dzieci potrzeb leczenia ortodontycznego, za- burzenia zgryzu postrzegaj niejednokrotnie jedynie jako defekt kosmetyczny. Niezmiernie wa|na jest zatem rola personelu medycznego, który nie tylko po- twierdzi lub wska|e potrzeb korekty wady zgryzu, ale tak|e u[wiadomi ewen- tualne nastpstwa nieleczonych nieprawidBowo[ci zgryzowych, takich jak zabu- rzenie funkcji |ucia, artykulacji gBosek, poBykania, odgryzania pokarmów, czyn- no[ci stawu skroniowo-|uchwowego. Uwa|a si ponadto, |e wady zgryzu zwikszaj prawdopodobieDstwo urazu oraz próchnicy zbów, a tak|e stanowi istotny czynnik w rozwoju chorób przyzbia. Leczenie ortodontyczne, wbrew czsto jeszcze spotykanej opinii, dotyczy nie tylko dzieci, ale równie| z powodzeniem mo|e by stosowane u dorosBych, 142 nawet w póznym wieku. Jednak|e, o ile u dorosBych korekt wady zgryzu uzy- skuje si za pomoc kontrolowanych siB mechanicznych zastosowanych w apa- ratach staBych, bdz ruchomych, o tyle u pacjentów mBodocianych wykorzystuje si dodatkowo odpowiednio aktywowane siBy czynno[ciowe oraz potencjaB wzrostowy dajcy mo|liwo[  kontroli i sterowania wzrostem dojrzewajcych struktur twarzoczaszki, co w praktyce wykorzystywane jest bardzo czsto. Dla- tego wBa[nie wiek pacjenta, oprócz najwa|niejszego kryterium, tj. rodzaju nie- prawidBowo[ci zgryzowej, decyduje o metodzie i czasie podejmowanego lecze- nia. W niektórych wadach, jak np. u pacjentów z bardzo powa|nymi wadami szkieletowymi, a szczególnie z pogBbiajcymi si (np. ankyloza pourazowa, poBowiczy niedorozwój twarzy) zalecane jest jak najwcze[niejsze leczenie przy- padajce na okres wczesnego uzbienia mieszanego. W innych przypadkach (np. tyBozgryz) zmierza si do koncentracji leczenia ortodontycznego na okres póznego uzbienia mieszanego, kiedy nadal pozostaje odpowiedni potencjaB wzrostowy dziecka, a mBodzi pacjenci osigaj wiek, w którym wykazuj wik- sz ch do wspóBpracy, trosk o higien i z reguBy maj lepsz motywacj do leczenia. Niezmiernie wa|ne jest równie|, aby w ka|dym przypadku uwzgldni indy- widualnie potrzeb leczenia ortodontycznego. W ci|kich wadach zgryzu, wy- nikajcych przykBadowo z zaburzenia rozwoju struktur twarzoczaszki, oczeki- wania pacjenta co do koDcowych efektów leczenia ortodontycznego bdz orto- dontyczno-chirurgicznego wi| si zwykle z usuniciem lub przynajmniej zredukowaniem niepeBnosprawno[ci spoBecznej spowodowanej niemo|liwym do zaakceptowania wygldem. W innych z kolei przypadkach wyleczenie sto- sunkowo niewielkiej wady zbowej, ledwo zauwa|alnej przez otoczenie, mo|e okaza si niezwykle istotne dla komfortu |ycia pacjenta. W tym celu przepro- wadza si dokBadn analiz majc doprowadzi nie tylko do zdiagnozowania nieprawidBowo[ci zgryzowej, ale równie| okre[lenia problemów pacjenta, ich rozwa|enia, a nastpnie opracowania mo|liwych rozwizaD. Niejednokrotnie mo|liwe jest zastosowanie kilku sposobów leczenia. Lekarz ortodonta, po ustaleniu listy problemów, w tym potrzeb i oczekiwaD pacjenta, powinien dokona wyboru takiej procedury leczniczej, za pomoc której osi- gnie najbardziej po|dane rezultaty. Dla przykBadu: u dziecka, u którego zapro- ponowany ruchomy aparat ortodontyczny powoduje silny odruch wymiotny, mimo mo|liwo[ci uzyskania bardzo dobrych wyników leczniczych (z terapeu- tycznego punktu widzenia), nie mo|e on by zastosowany. Niestety, nadal bardzo wa|nym czynnikiem (niejednokrotnie decydujcym) przy wyborze metody leczenia s mo|liwo[ci ekonomiczne pacjenta. We wspóBczesnym leczeniu ortodontycznym wykorzystuje si wiele aparatów  za- równo staBych, jak i ruchomych (zdejmowanych). 143

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Projekt pracy aparat ortodontyczny ruchomy
Terapia systemowa w leczeniu agresji i zaburzen zachowania
Kto jest winny próchnicy zębów
Leki antyarytmiczne i leczenie zaburzeń rytmu serca
ICD Nowoczesne Leczenie Zaburzeń Rytmu Serca 30 03 2010 KK
Kokoszka Psychoterapia poznawcza i behawioralna w leczeniu zaburzeń
Rola żywienia w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej organizmu
instrukcja bhp przy obsludze aparatu ultroton d200 do leczenia ultradzwiekami
Wpływ uwarunkowań środowiskowych na zapadalność i przebieg próchnicy zębów u dzieci
Językowe aparaty ortodontyczne
Próchnica zębów u dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2
Zaburzenia odżywiania rozumienie i leczenie
wykorzystanie aparatów ort w leczeniu niewyrżniętych ósemek DRUK
Leczenie stawow rzekomych konczyn dolnych za pomoca aparatu Ilizarowa
Zaburzenia odżywiania rozumienie i leczenie

więcej podobnych podstron