plik


ÿþCAAKI POTRÓJNE CAAKI PODWÓJNE PO PROSTOKCIE Definicja 1 (podziaB prostopadBo[cianu) PodziaBem prostopadBo[cianu P = {(x, y, z) : a d" x d" b, c d" y d" d, p d" z d" q} nazywamy zbiór   prostopadBo[cianów P1, P2,..., Pn, które caBkowicie wypeBniaj prostopadBo[cian P i maj parami rozBczne wntrza. Oznaczenia: "xk , "yk , "zk  wymiary prostopadBo[cianu Pk , gdzie 1 d" k d" n. "( ) = max{ ("xk )2 + ("yk )2 + ("zk )2 : 1 d" k d" n}  [rednica podziaBu  . CAAKA POTRÓJNA 2 / 26 Definicja 2 (suma caBkowa funkcji po prostopadBo[cianie) Niech funkcja f bdzie ograniczona na prostopadBo[cianie P oraz niech   bdzie podziaBem tego prostopadBo[cianu, * * * * * * * * * a ž = {(x1 , y1 , z1 ),(x2, y2, z2 ),...,(xn, yn, zn ),} zbiorem punktów po[rednich. Sum caBkow funkcji f odpowiadajc podziaBowi   oraz punktom po[rednim ž nazywamy liczb n * * * f (xk , yk , zk )("xk )("yk )("zk ). " k=1 CAAKA POTRÓJNA 3 / 26 Definicja 3 (caBka potrójna po prostopadBo[cianie) Niech funkcja f bdzie ograniczona na prostopadBo[cianie P. CaBk potrójn z funkcji f po prostopadBo[cianie P oznaczon symbolem f (x, y, z)dV definiujemy wzorem: +"+"+" P n * * * f (x, y, z)dxdydz = lim f (xk , yk , zk )("xk )("yk )("zk ), " +"+"+" "( )’!0 k=1 P o ile granica jest wBa[ciwa i nie zale\y od sposobu podziaBu prostopadBo[cianu ani od sposobów wyboru punktów po[rednich. Mówimy wtedy, \e f jest caBkowalna na prostopadBo[cianie P. Fakt 1 Funkcja cigBa na prostopadBo[cianie jest na nim caBkowalna. CAAKA POTRÓJNA 4 / 26 Twierdzenie 1 (liniowo[ caBki) Niech f i g bd caBkowalne na prostopadBo[cianie P oraz niech ±, ² bd liczbami rzeczywistymi. Wtedy f (x, y, z)dV + ² +"+"+"(±f (x, y, z) + ²g(x, y, z))dV = ±+"+"+" +"+"+"g(x, y, z)dV P P P . Twierdzenie 2 (addytywno[ caBki wzgldem obszaru caBkowania) Je\eli funkcja f jest caBkowalna na prostopadBo[cianie P, to dla dowolnego podziaBu tego prostopadBo[cianu na prostopadBo[ciany P1, P2 o rozBcznych wntrzach zachodzi f (x, y, z)dV = f (x, y, z)dV + f (x, y, z)dV . +"+"+" +"+"+" +"+"+" P P 1 P 2 CAAKA POTRÓJNA 5 / 26 Twierdzenie 3 (o zamianie caBki potrójnej na caBk iterowan) Je\eli funkcja f jest cigBa na prostopadBo[cianie [a,b]×[c,d]×[p, q], to b ñød üø îøq ùø ôø ïø úø f (x, y, z)dxdydz = f (x, y, z)dz dyôødx. òø ýø +"+"+" +" +" +" úø ôøc ïøp ôø [a,b]×[c,d]×[p,q] a ðø ûø óø þø Uwaga 1 Ile mo\e by rodzajów caBek iterowanych? CAAKA POTRÓJNA 6 / 26 Uwaga 2 Zamiast b ñød üø îøq ùø ôø úø f (x, y, z)dz dyôødx òø ýø +" +"ïø+" úø ôøc ïøp ôø a ðø ûø óø þø piszemy równie\ q b d f (x, y, z)dz . +"dx+"dy+" a c p CAAKA POTRÓJNA 7 / 26 PrzykBad 1 Obliczy caBki iterowane: 1 1 2 2 3 4 1 1) dz. +"dx+"dy+"(x2 + y2 + z2)dz, 2) +"dx+"dy+" xyz -1 0 0 1 2 3 Obliczy caBki potrójne: 1) +"+"+"(2x - y + 3z)dxdydz, P = [-1,1]×[0,1]×[2,4], P 1ùø 2) +"+"+"zx sin xy dxdydz, P = îø1, 2úø ×[0,À ]×[0,1]. ïø3 ûø ðø P CAAKA POTRÓJNA 8 / 26 Twierdzenie 4 (caBka potrójna z funkcji o rozdzielonych zmiennych) Je\eli funkcja f jest funkcj postaci f (x, y, z) = g(x)h( y)k(z), gdzie funkcje g, h i k s cigBe odpowiednio na przedziaBach [a,b], [c,d] i [p, q], to q b ëø öø ëø öø ëød öø ìø f (x, y, z)dxdydz = g(x)dx÷ø Å"ìø +"+"+" +" +"h( y)dy÷ø Å"ìø+"k(z)dz÷ø . ìø ÷ø ìø ÷ø ìø ÷ø [a,b]×[c,d]×[p,q] íø øø íø øø a c p íø øø CAAKA POTRÓJNA 9 / 26 PrzykBad 2 Podane caBki zamieni na sumy i iloczyny caBek pojedynczych: îø0,À ùø, 1) yx2 sin z dxdydz, P = [0,1]×[-1,1]× +"+"+" ïø úø 2 ðø ûø P 2) +"+"+"e2z+ y-xdxdydz, P = [0,ln 2]×[0,ln 3]×[0,1]. P CAAKA POTRÓJNA 10 / 26 CAAKI POTRÓJNE PO OBSZARACH NORMALNYCH Definicja 4 (obszary normalne wzgldem pBaszczyzn ukBadu) 1. Obszar domknity V nazywamy obszarem normalnym wzgldem pBaszczyzny xOy, je\eli V = {(x, y, z) : (x, y) " Dxy , g(x, y) d" z d" h(x, y)}, gdzie Dxy jest rzutem obszaru V na pBaszczyzn xOy oraz jest obszarem normalnym na tej pBaszczyznie, a funkcje g i h s cigBe na Dxy, przy czym g(x, y) < h(x, y) dla punktów nale\cych do obszaru Dxy. Obszary normalne wzgldem pBaszczyzn xoz i yOz definiuje si podobnie. CAAKA POTRÓJNA 11 / 26 PrzykBad 3 Obszary ograniczone podanymi powierzchniami zapisa jako obszary normalne wzgldem podanych pBaszczyzn. 1) x + y + z = 4, x2 + y2 = 1, z = 0, xOy, 2) y2 + z2 = 4x, x = 4, yOz, 3) y = x2, x = y2, z = xy, z = 0, xOy, 4) x + y = 1, y = 1- z2, y = 0, x = 1, zOx. CAAKA POTRÓJNA 12 / 26 Twierdzenie 5 (obliczanie caBki po obszarach normalnych) 1. Je\eli funkcja f jest cigBa na obszarze domknitym V = {(x, y, z) : (x, y) " Dxy , g(x, y) d" z d" h(x, y)} normalnym wzgldem pBaszczyzny xOy, to h( x,y) ëø öø ìø f (x, y, z)dxdydz = f (x, y, z)dz÷ødxdy . +"+"+" +"+" +" ìø ÷ø V Dxy g(x,y) íø øø Wzory z caBkami iterowanymi po obszarach normalnych wzgldem pBaszczyzn xoz i yOz s analogiczne. CAAKA POTRÓJNA 13 / 26 PrzykBad 4 Obliczy na caBki iterowane (narysowa obszar caBkowania): 1-x- y 1 1-x 1) dy +"dx +" +"(x + y + z)3dz, 0 0 0 x+ y À x 2) +"dx+"dy +"cos( y + z)dz. 0 0 0 Obliczy caBki potrójne po obszarach ograniczonych wskazanymi powierzchniami: 1) xy dxdydz, V : y = 0, y = x, x = 9 - z2 , +"+"+" V 2) y dxdydz, V : z = y, z = 0, y = 1- x2. +"+"+" V CAAKA POTRÓJNA 14 / 26 Definicja 5 (obszar regularny w przestrzeni) Sum skoDczonej liczby obszarów normalnych wzgldem pBaszczyzn ukBadu o parami rozBcznych wntrzach nazywamy obszarem regularnym w przestrzeni. Fakt 2 Niech obszar regularny V bdzie sum obszarów normalnych V1, V2, & , Vn o rozBcznych wntrzach oraz niech funkcja f bdzie caBkowalna na V. Wtedy: f (x, y, z)dxdydz = f (x, y, z)dxdydz + f (x, y, z)dxdydz + +"+"+" +"+"+" +"+"+" V V1 V2 +K+ f (x, y, z)dxdydz . +"+"+" Vn CAAKA POTRÓJNA 15 / 26 ZAMIANA ZMIENNYCH W CAAKACH POTRÓJNYCH Analogicznie, jak dla caBki podwójnej. Tylko wzory s ciekawsze. Mo\na zobaczy w: M. Gewert, Z. Skoczylas  Analiza matematyczna 2. Definicje, twierdzenia, wzory , str. 138-139. CAAKA POTRÓJNA 16 / 26 Definicja 8 (wspóBrzdne walcowe) PoBo\enie punktu P w przestrzeni mo\na opisa trójk liczb (Õ, r,h), gdzie: Õ  oznacza miar kta midzy dodatni cz[ci osi Ox a rzutem promienia wodzcego punktu P na pBaszczyzn xOy, przy czym 0 d" Õ < 2À albo -À < Õ d" À , r  oznacza odlegBo[ rzutu punktu P na pBaszczyzn xOy od pocztku ukBadu wspóBrzdnych, przy czym 0 d" r < ", h  oznacza odlegBo[ punktu P od pBaszczyzny xOy , przy czym - " < h < ",. Trójk liczb (Õ, r,h) nazywamy wspóBrzdnymi walcowymi punktu przestrzeni. CAAKA POTRÓJNA 17 / 26 Fakt 4 WspóBrzdne kartezjaDskie (x, y, z) punktu przestrzeni danego we wspóBrzdnych walcowych (Õ, r,h) okre[lone s wzorami: ñøx = r cosÕ W : ôø y = r sinÕ . òø ôøz = h óø Jakobian przeksztaBcenia walcowego W wynosi r, tj. JW (Õ, r,h) = r. CAAKA POTRÓJNA 18 / 26 Twierdzenie 7 (wspóBrzdne walcowe w caBce potrójnej) Niech 1. obszar &! we wspóBrzdnych walcowych bdzie normalny, 2. funkcja f bdzie cigBa na obszarze V , który jest obrazem zbioru &! przy przeksztaBceniu biegunowym; V = W (&!). Wtedy f (x, y, z)dxdydz = f (r cosÕ, r sinÕ,h) r dhdrdÕ . +"+"+" +"+"+" V &! CAAKA POTRÓJNA 19 / 26 PrzykBad 7 Wprowadzajc wspóBrzdne walcowe obliczy caBki: 1) x2dxdydz , V : z = 9 - x2 - y2, z = 0, +"+"+" V 2) (x2 + y2)dxdydz , V : z = 2 x2 + y2 , z = 8, +"+"+" V 3) +"+"+"z2dxdydz, V : z = 8 - x2 - y2 , z = x2 + y2 . V CAAKA POTRÓJNA 20 / 26 Definicja 9 (wspóBrzdne sferyczne) PoBo\enie punktu P w przestrzeni mo\na opisa trójk liczb (Õ,È , r), gdzie: Õ  oznacza miar kta midzy dodatni cz[ci osi Ox a rzutem promienia wodzcego punktu P na pBaszczyzn xOy, przy czym 0 d" Õ < 2À albo -À < Õ d" À , È  oznacza miar kta midzy promieniem wodzcym punktu P, À À a pBaszczyzn xOy, przy czym - d"È d" , 2 2 r  oznacza odlegBo[ punktu P od pocztku ukBadu wspóBrzdnych, przy czym 0 d" r < ", Trójk liczb (Õ,È , r) nazywamy wspóBrzdnymi sferycznymi punktu przestrzeni. CAAKA POTRÓJNA 21 / 26 Fakt 4 WspóBrzdne kartezjaDskie (x, y, z) punktu przestrzeni danego we wspóBrzdnych sferycznych (Õ,È , r) okre[lone s wzorami: ñøx = r cosÕ cosÈ S : ôøy = r sinÕ cosÈ . òø ôøz = r sinÈ óø Jakobian przeksztaBcenia sferycznych S wynosi r, tj. JW (Õ, r,h) = r2 cosÈ . CAAKA POTRÓJNA 22 / 26 Twierdzenie 7 (wspóBrzdne sferyczne w caBce potrójnej) Niech 1. obszar &! we wspóBrzdnych sferycznych bdzie normalny, 2. funkcja f bdzie cigBa na obszarze V , który jest obrazem zbioru &! przy przeksztaBceniu sferycznym; V = S(&!). Wtedy f (x, y, z)dxdydz = +"+"+" V . = f (r cosÕ cosÈ , r sinÕ cosÈ , r sinÈ ) r2cosÈ dhdrdÕ +"+"+" &! CAAKA POTRÓJNA 23 / 26 PrzykBad 8 Wprowadzajc wspóBrzdne sferyczne obliczy caBki: 1. +"+"+"z2 x2 + y2 + z2dxdydz, V : z = 4 - x2 - y2 , z = 0, V 2. (x2 + y2)dxdydz , V : x2 + y2 + z2 = 4, x2 + y2 + z2 = 16. +"+"+" V CAAKA POTRÓJNA 24 / 26 ZASTOSOWANIA CAAEK POTRÓJNYCH W GEOMETRII Objto[ obszaru V ‚" R3 wyra\a si wzorem: V = +"+"+"dxdydz. V PrzykBad 8 Obliczy objto[ci obszarów ograniczonych powierzchniami: 1) 3x + 6y + 4z = 12, x = 0, y = 0, z = 0, 2) y2 + z2 = 1, y = x, x = 0 CAAKA POTRÓJNA 25 / 26 ZASTOSOWANIA CAAEK POTRÓJNYCH W FIZYCE Masa obszaru Momenty statyczne WspóBrzdne [rodka masy Momenty bezwBadno[ci Nat\enie pola elektrycznego SiBa przycigania grawitacyjnego Energia kinetyczna Energia potencjalna & CAAKA POTRÓJNA 26 / 26

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
calka potrójnie paskudna
jurlewicz,rachunek prawdopodobieństwa,całki potrójne zadania
muffiny (potrójnie) toffi
Potrójne ja psychologia
w całka potrójna
12 Całka potrójna
całka potrójna
potrojne wywlanie z semaforem
kuryakyn KY 7803 chromowane potrojne przelaczniki instrukcja montazu lidor
Potrójne złączenia planet ( 1009 do 5773)
Całka potrójna

więcej podobnych podstron