9317680596

Archaizacja w „Potopie”

W archaizacji języka "Potopu" najważniejsza rola - obok słownictwa - przypada składni. Głównym przedmiotem stylizacji są staropolskie struktury slylislyczno-składniowe. W porównaniu jednak z oryginalną składnią baroku pisarz uprościł okresy retoryczne, ograniczył użycie inwersji i wielu barokowych ozdobników Archaizacja polega przede wszystkim na naśladowaniu dawnego toku składniowego. Warto wymienić tu konstrukcje wzorowane nałacinie, np. umieszczanie orzeczenia na końcu zdania; szyk "rozerwany", por. Tak też i mniemam, że i nad tobą będzie lepsza od mojej, Najświętszej Panny Królowej naszej protekcja III 343; czy zaczynanie zdań złożonych zaimkiem który (Którzy, jako mnie życzliwymi byli i miłością za miiość płacili, niechże i sierocie tak będą I 9). Do wyrazistych i dość częstych archaizmów składniowych należy również stosowanie przestarzałych wskaźników zespolenia i nawiązania, np. atoli, azali, zali (np. Zali oni naprawdę są krewni? I 359), jeno, tedy, przecie, czyli ‘czy’, jako, jakoby. Szczególnie często występuje w "Potopie" partykuła pytaj na li, dołączana do różnych części mowy, np. Jest-li ten kościół tam we mgle? II 274; Prawda-łi to? II 377; Książę całą-li siłę wyprowadził? III 361. Stosunkowo mniej jest natomiast przykładów archaizmów składniowych, ściśle systemowych.