16625

Rozdział I

Klasycy myśli organizatorskiej

Nauka o organizacji zaczęła kształtować się na przełomie XIX i XX wieku pod wpływem rewolucji przemysłowej. Wynalazki techniczne wywołały daleko idącą mechanizacje pracy fizycznej i doprowadziły do rozrostu przedsiębiorstw, niewielkie warsztaty przekształciły się w duże zakłady przemysłowe. Organizowanie pracy i zarządzanie w tych zakładach tylko za pomocą zdrowego rozsądku, doświadczenia i intuicji stało się niewystarczające. Dlatego równocześnie w wielu krajach wybitni praktycy zatrudnieni w przemyśle podjęli badania naukowe nad tą sprawą .

Na początku XX wieku ukształtowały się trzy ośrodki rozwoju myśli organizatorskiej: amerykański, francuski i polski.

Fryderyk Winslow Taylor

Najwybitniejszym klasykiem amerykańskim nauki organizacji był Fryderyk Winslow Taylor, który wskazał że w stosunku do zagadnień organizacji możliwe jest zastosowanie ścisłej metody badania naukowego. Taylor najlepiej określił sposób naukowego podejśda na przykładzie badania pracy ładowaczy w stalowni Bethlehem. Celem badania było zwiększenie wydajności pracy ładowaczy, którzy pracowali przy rozładunku i załadunku różnych materiałów sypkich takich jak koks, węgiel popioły itp.

Taylor określił, że głównym czynnikiem wpływającym na wydajność pracy ładowaczy jest narzędzie czyli łopata, wobec tego poddał szczegółowej analizie stosowane narzędzia. Okazało się, że posługiwanie się tymi samymi łopatami przy rozładunku koksu jak i rudy pozornie wyglądało na uproszczenie. Łopata nabierająca 1,7 kg koksu pozwalała na zagarnięcie 17 kg mdy. Trzeba było określić taki ciężar jednej porcji, przy którym uzyskuje się największą wydajność i co za tym idzie - dobór łopat tak przystosowanych do poszczególnych materiałów, aby można było nimi nabierać porcje o wyznaczonym ciężarze. Robotnicy posługiwali się łopatami o różnej pojemności, zaczęto od pojemności największej 17 kg i stopniowo zmniejszano pojemność. Równocześnie obliczano szczegółowo ilość przerzuconego materiału w jednostce czasu każdym typem łopaty. Okazało się, że w miarę zmniejszania dężaru jednorazowo przerzucanej porcji wydajność pracy robotnika rosła osiągając maksimum przy pojemności 9,75 kg, ale gdy zmniejszono pojemność poniżej tej cyfry wydajność zmniejszyła się i malała coraz więcej w miarę obniżania pojemności. Po ustaleniu optymalnej pojemności łopaty Taylor zdecydował się na wymianę narzędzi - wprowadził 15 typów łopat przystosowanych do

2