16797

§ 2. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.

Od powstania zobowiązania do jego wykonania mogą wystąpić okoliczności, które podważają gospodarczą sensowność spełnienia świadczenia w pierwotnie określonym kształcie (susza w rolnictwie, wycieczki tuiystyczne do miejsc w którym jest obecnie zagrożenie życia).

Odstępstwa od zasady Pacta sunt servanda

Klauzula Rebus sic stantibus klauzula niezmiennego stanu rzeczy.

Strony zawierające umowę zawierają ją opierając się na znajomości tych okoliczności, w których umowa ta będzie wykonywana. Strony czynią milczące założenie, że gdy sytuacja ulegnie zmianie to zmieni się treść umowy.

Art. 357¹. Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Aby przepis ten mógł być stosowany, musza być spełnione przesłanki:

-    zobowiązanie musi wynikać z umowy

-    po powstaniu zobowiązania, przed jego wykonaniem występuje nadzwyczajna zmiana stosunków, dotyczyć musi ogółu okoliczności towarzyszących zobowiązania

-    naruszenie równowagi umowy, czyli nadmierne trudności spełnienia świadczenia, groźba rażącej straty jednej ze stroa

-    wpływ zmiany stosunków na zobowiązanie był nieprzewidywalny

Gdy są spełnione te przesłanki, to sąd może dokonać ingerencji w treść umowy, gdy skala tych trudności przekracza zwykłe ryzyko kontraktowe ( takie ryzyko, które rozsądni uczestnicy obrotu powinni zawsze brać pod uwagę).

Ingerencja sądu w treść umowy

Sąd może na żądanie jednej ze stron zmienić ustalony w umowie sposób wykonania umowy, zmienić wysokość świadczenia - dąży do przywrócenia zachwianej równowagi, w ostateczności może rozwiązać umowę.

Ustawodawca nie daje sądowi wskazówek, co do sposobu zmiany umowy, poza tym, że nakazuje rozważyć interesy obu stron przez pryzmat zasad współżycia społecznego. Jeśli dojdzie do rozwiązania umowy, sąd orzeka o rozliczeniach między stronami. Niezależnie od podstawy zmiany umowy ustawodawca przewidział możliwość modyfikacji umowy np.: umowa o dzieło - możliwość ustalenia wynagrodzenia ryczałtowego art. 632 §2, art.907 §2. Zmiany wysokości świadczenia pieniężnego (pieniężnego sądowa waloryzacja) art.358¹ §3 W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Sądowa waloryzacja nie może dotyczyć świadczeń pieniężnych umowach pomiędzy przedsiębiorcami. Nie można żądać waloryzacji pożyczek ° charakterze socjalnym, kredytów, wkładów na rachunku bankowym, renty i emerytury.

Waloryzacja umowna