17346

c)    Natura człowieka jako jednostki ( w szczególności jego rozum, jego godność, jego dążenia i pragnienia). Według Kanta tylko rozum może być źródłem prawa natury, żaden bóg, ponieważ gdyby prawo natury pochodziło od boga to prawo to byłoby przymusem, a prawo natury jest przestrzegane dla tego, że istnieje- mocą oczywistości, a nie z powodu żadnego przymusu.

d)    Natura społeczeństwa- normy prawa naturalnego wynikają I dotyczą głównie postępowania między ludźmi.

e)    Wartość absolutna

f)    Zgoda powszechna- Ta koncepcja jest rozwinięciem koncepcji wartości absolutnej. W wyniku ostrej krytyki wszelkich wartości i pojęć absolutnych zwolennicy tej koncepcji zaczęli się wycofywać i twierdzić, że chodzi nie tyle o to, że dana wartość czy idea jest sama z siebie absolutna ile, o to, że wszyscy zgadzają się, co do jej wagi i przez to można ją uznać za obowiązującą. Jednakże w takim wypadku przestają wynikać prawa natury ze źródeł absolutnych, a zaczynają się jawić jako wyrosłe ze źródeł arbitralnych.

Źródłem poznania prawa naturalnego może byćjwedług różnych koncepcji):

a)    Objawienie (np. przekazanie zespołu przykazań Mahometowi przez boga w formie Koranu)

b)    Rozum- źródłem prawa natury może być bóg, ale poznajemy to prawo jedynie przez rozum

c)    Poznanie Empiryczne- poznajemy jedynie świat materialny/rzeczywisty i na podstawie doznań empirycznych wyciągamy pewne prawidłowości jak powinien wyglądać świat (zmysły).

d)    Opis rzeczywistości materialnej bądź jakiejś idealnej

e)    Intuicja- poznajemy to prawo naturalne, bo tak czujemy intuicyjne

2) Nie każda norma pochodząca od państwa jest norma prawną, (nie wszystko co pochodzi od państwa jest prawem- zupełnie inaczej niż pozytywiści). Aby norma pochodząca od państwa była normą prawną, czy obowiązywała prawnie musi ona ponadto spełniać określone warunki, w szczególności pozostawać w określonym stosunku do prawa naturalnego. Tradycyjnie ujmowano to w ten sposób, że prawo pochodzące od państwa jest rzeczywiście prawem tylko wtedy, gdy nie jest niezgodne z prawem naturalnym.

Nakazy państwowe niezgodne z prawem naturalnym nie obowiązują prawnie czy po prostu przestają być prawem. Prawo stanowione przez państwo obowiązuje tylko wtedy, gdy Jest zgodne z prawem natury. Są subtelne różnice w teoriach dotyczących tego czy prawu stanowionemu można się przeciwstawić. Większość stwierdzała, że można bo nie wiąże ono nas w sumieniu. Prawo naturalne staje się w tym ujęciu kryterium obowiązywania prawa pozytywnego. To Jest tradycyjne podejście, czyli prawo pochodzące od państwa obowiązuje, jeśli jest zgodne z prawem natury. Nurty pozytywistyczne mówiły zaś, że to nie chodzi o to, że nie obowiązuje tylko o to, że prawo naturalne to taki ideał, do którego należy dążyć, ale nawet, gdy się nie zbliża do niego pozostaje prawem. W innych wersjach prawo naturalne stanowi ideał, do którego ma dążyć prawo pozytywne.

Cechy prawa naturalnego:

a) Powszechność- rozumiana dwojako:

-    w tym sensie, że obowiązują zawsze i wszędzie nawet jeśli ustawodawca zabronił czegoś to I tak to obowiązuje (powszechność obowiązywania).

-    w drugim ujęciu normy prawa naturalnego znajdują zastosowanie w każdej sytuacji (powszechnie znajdują zastosowanie). Normy prawa

2