2048

-    w okresie poklasycznym zaciera się różnica między heredes a bonorum possessorem.

Bonorum possesio cum re - ostateczna

Bonorum possesio sine re - tymczasowa - gdy bonorum possessor musiał ustąpić

wobec heres.

Bonorum possessor - successor mortis causa ex iure pretorio.

Związki między dziedziczeniem pretorskim a cywilnym

-    adiuvandi iuris civllis gratia - gdy bonorum possessio udzielone było heres.

-    supplendi iuris civilis gratia - gdy bonorum possessio udzielone było komuś spoza kręgu sui heredes, w razie ich braku.

-    corrigendi iuris civilis graba - gdy bonorum possessor udzielone było komuś spoza heres, nawet gdy oni występowali (np. dla emancypowanego syna)

II. DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

Testament

-    jest to jednostronne, odwołalne, osobiście złożone rozporządzenie ostatniej woli na wypadek śmierci, zawierające ustanowienie dziedzica.

-    czynność abstrakcyjna.

-    niewymagana zgoda dziedzica.

-    wola testatora mogła być zmieniona w każdej chwili.

-    swoboda testowania -* wszystkie ograniczenia podjęte dobrowolnie przez testatora nie są dla niego wiążące. Umowa dotycząca dziedziczenia była nieważna, bo była contra bonos mores.

-    Przy dziedziczeniu odróżnia się dwa momenty: chwilę powołania do spadku (delatio) i chwilę nabycia spadku (acquistio hereditatis).

-    Testament musiał zawierać hereditias institutio - ustanowienie dziedzica

*    w języku łacińskim w formie rozkazującej, w pierwszych słowach testamentu. Zmieniło się to dopiero w okresie poklasycznym, Wtedy też nie było konieczności zachowania kolejności.

*    szkoła prokuliańska uważała, że ustanowienie tutora może poprzedzać ustanowienie dziedzica.

*    dziedzic musiał być wyraźnie wskazany (nominatim) - po imieniu lub innym jednoznacznym określeniem -» dlatego nie można było ustanowić dziedzicem osób prawnych aż do okresu poklasycznego.

*    dziedzic musiał być ustanowiony do całości spadku, a nie ex re certa (do określonych przedmiotów). Początkowo, jeśli ustanowiono dziedzica tylko do pewnych rzeczy (np. domu) taki testament uważano za nieważny. Z biegiem czasu praktyka (za Aguiliusa Gallusa) poszła jednak za utrzymaniem w mocy testamentu (favor testamenb), a wszelkie takie postanowienia traktowano jako niedodane. W prawie poklasycznym w przypadku ustanowienia większej liczny heredes traktowane taki postanowienia jako wskazówki przy podziale spadku na podstawie actio familie erciscundae. Wyjątki od tej zasady - testament żołnierski i tzw. dziedziczenie przedwtestamentowe.

*    Nie można było ustanowić dziedzica z dodaniem warunku lub terminu rozwiązującego -» Semel heres semper heres.

*    Można było ustanowić nasciturusa jako dziedzica.

-    Dziedzica można było ustanowić pod warunkiem zawieszającym. -* Substitutio vulgaris (substytucja pospolita) - ustanowienie kilku stopni dziedziczenia na wypadek, gdyby pierwszy (institutus) nie mógł przyjąć spadku. Zazwyczaj na końcu ustanawiano dziedzicem niewolnika, obdarzając go jednocześnie wolnością. Można było ustanowić jednego substytuta albo wielu dla jednego albo wielu dziedziców.

*    Substitutio pipillaris - ustanowienie substytuta dla niedojrzałego dziecka. W razie jego śmierci substytut stawał się dziedzicem. -» causa Curiana - I w p.n.e. Sceavola vs. retor Crassus - ustanowienie substytuta dla nasciturusa, który nie