2630

Antropologowie-ewolucjonićsi podejmowali też próby stworzenia teorii rozwoju kultury jako całości, nie ograniczając się do konstruowania schematów rozwoju poszczególnych jej instytucji. Znany jest szczególnie schemat Morgana wskazującego na przechodzenie kultury przez kolejne fazy dzikości, barbarzyństwa i cywilizacji, z których każda jest podzielona na podokresy.

✓ DYFUZJONIZM (Grafton, W. Schmidt, F. Graebner.F.

Ratzel)

Dyfuzjoniści zwrócili uwagę na znaczenie środowiska geograficznego w kształtowaniu odmiennych form kultury i na zjawisko zapożyczeń i rozprzestrzeniania się kultur. Mianem dyfuzjonistów określamy dużą i zróżnicowaną grupę uczonych, która wprawdzie nie posiadała świadomości wspólnoty, ale była identyfikowana przez innych. Dyfuzjoniści nie stworzyli szkoły, nie zbudowali zwartego systemu teoretycznego. Łączyła ich jedynie luźna wspólnota zainteresowań. Podstawowymi formami przemian kultury było dla nich: przenoszenie, rozpowszechnianie treści, idei i przedmiotów materialnych oraz ich zespołów, a nie ich wynajdywanie i tworzenie. Człowiek wg dyfuzjonistów jest inercyjny, inwencje wyzwolić w nim mogą tylko sytuacje skrajne, czyli niezaspokojenie potrzeb podstawowych. Wynalazek jest czymś wyjątkowym, a większość procesów zachodzących w kulturze to powielanie wzorów. W związku z tym dyfuzjoniści sądzili, że izolacja społeczeństw prowadzi nieuchronnie do ich stagnacji. Wszyscy dyfuzjoniści interesowali się „wędrówką” w czasie i w przestrzeni elementów kulturowych. Dostrzegli i próbowali teoretycznie ogarnąć problem istnienia odrębnych kultur jako całości równorzędnych. Posługiwali się więc dystrybutywnym rozumieniem kultury. FRIEDRICH RATZEL - Zwolennik determinizmu geograficznego w socjologii, twórca antropogeografii. Sądził, że inne formy kultury np. systemy światopoglądowe czy religijne, mogą powstawać niezależnie od siebie, był jednak przekonany, że podobieństwo wytworów materialnych nie może mieć charakteru przypadkowego. Podobieństwa międzykulturowe można jego zdaniem tłumaczyć tylko kontaktami między ludami w przeszłości oraz możliwymi lub prawdopodobnymi zapożyczeniami.

FRITZ GRAEBNER- Traktował poszczególne formy kultury ludzkiej jako efekt nakładania się i krzyżowania różnych kręgów kulturowych.

USA Franz Boas, Kroeber, Linton, Herskovits)

2