26493

- w okresie tego przewrotu sprawy nowego wychowania stanęły w centrum zainteresowań pedagogów, polityków itd. Rozwój przemysłu spowodował zapotrzebowanie na wykwalifikowanych techników. Edukacja w szkołach klasycznych wówczas już nie wystarczała. Obok gimnazjum klasycznego zaczęły więc powstawać średnie szkoły realne (charakteryzujące się przewagą przedmiotów matematyczno-przyrodniczych). Przez długi czas szkoły te zajmowały pozycję zaściankową, bowiem cały czas uprzywilejowaną pozycję utrzymywały szkoły klasyczne. Oopiero w końcu wieku uczniowie szkół realnych uzyskali prawo wstępu na uczelnie wyższe.

Herbert Spencer („O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym") - skrytykował system wychowania klasycznego i sformułował nowy, praktyczny program wykształcenia ogólnego. Określa klasyczne wykształcenie jako nieodpowiadające wymogom ówczesnego życia i usiłuje sformułować nowe kryterium doboru treści nauczania - kryterium życiowej użyteczności wykształcenia szkolnego. Szkoła ma przygotowywać do życia w społeczeństwie kapitalistycznym i do skutecznej walki konkurencyjnej o dobra materialne, pieniądz. Nie neguje on wychowania artystycznego, ale przeznacza go jedynie dla wybranych. Odrzuca teorię formalnego wykształcenia, podkreśla umiejętności, a nie wiedzę.

Filozofia Spencera - uważał, że ewolucja przebiega na wszystkich poziomach rzeczy wistości:

nieorganicznym, organicznym i nadorganicznym (społeczeństwo), oraz wytworów życia nadorganicznego (kultura), przy czym zakładał, że zjawisk jednego poziomu nie da się zredukować do poziomu niższego, chociaż prawa w każdym z wymienionych rodzajów ewolucji są takie same. Uważał, że prawo ewolucji rządzi nie tylko w świecie przyrody żywej, ale jest prawem powszechnym: wyjaśnia kształtowanie się planet, umysłów, społeczeństw:

•    Rzeczywistość społeczna wywodzi się z przyrodniczej - zachodzi między nimi jedynie różnica stopnia złożoności.

•    Instytucje społeczne są tym, dzięki czemu dokonuje się przystosowanie niespolecznego z natury człowieka do naturalnego stanu współpracy ze społeczeństwem.

[ Organicyzm - pogląd filozoficzny zakładający, iż społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm, a instytucje społeczne są ze sobą powiązane tak, jak części organizmu (od ich wzajemnej współpracy zależy sprawne funkcjonowanie społeczeństwa).)

Poza prawami przyrody nie uznawał żadnych innych i na ich zasadzie wyjaśniał rozwój całej natury oraz człowieka wraz z psychiką i społeczeństwa z jego kulturą.

Alexander Bain - formułuje plan wykształcenia ogólnego, obejmujący szeroki zakres nauk matematyczno-fizycznych i przyrodniczych ze skromnym uwzględnieniem przedmiotów humanistycznych w postaci nauki i literatury ojczystej, elementów nauki o społeczeństwie i literatury powszechnej. Odrzuca klasyczną podstawę kształcenia i broni zasady całkowitej odnowy systemu kształcenia ogólnego.

H. Wernic - pisze o konieczności reformy gimnazjów filologicznych , wypowiada się za usunięciem nauki języków klasycznych z programu wykształcenia ogólnego; formułuje program nowej, zreformowanej szkoły średniej.