18124

Doktryna polityczna Platona nie powinna opisywać zjawisk życia politycznego, doktryna powinna ustanawiać idealne zasady.

Platon jest pierwszym z filozofów, który stworzył próbę ewolucji ustroju - przedstawił ewolucję ustroju. Według niego pierwszym ustrojem, który w ogóle istniał była arystokracja rycerska tzw. i marchia. Czyli pierwszy ustrój założyli wojownicy - rycerze. Ambitni wojownicy w miarę upływu czasu coraz bardziej stawali się amatorami

luksusu i wszelkich wygód. ............ wojownicy zaczęli zajmować się handlem, rzemiosłem, uprawą roli. W ten

sposób wykształcił się nowy ustrój zwany oligarchią. W oligarchii władza należała do najbogatszych. Biednym nie odpowiadał ten ustrój (zostali oni bowiem pozbawieni wszelkich dóbr i wszelkich zaszczytów materialnych i niematerialnych). Chciwość i żądza doprowadziły do stworzenia trzeciego ustroju, była nim demokracja. Dochodzi do marnowania majątku publicznego, do walk między różnymi grupami społecznymi. Generalnie w demokracji dochodzi do anarchii, do bezwładzy. Z tej sytuacji chaosu korzysta zręczny demagog, który nie ma trudności w zapanowaniu nad motłochem. I z demokracji rodzi się najgorszy z ustrojów zwany tyranią. Jest to ustrój najbardziej zdegenerowany, najmniej stabilny, ustrój strachu i niewolnictwa (ustrój w którym sam tyran nie jest wolny)

Zdaniem Platona Państwo powstaje wówczas, gdy nikt z nas nie zdoła dbać w dostateczny sposób o zaspokojenie swych potrzeb, lecz na wielu zdany jest pomoc, państwo tworzy wzajemna nasza potrzeba.

Tego poglądu dot. genezy państwa wymija teza. że źródłem powstania państwa jest potrzeba. Każdy według Platona jest skazany na pomoc innych jednostek. Każda sfera życia wymaga fachowości, znajomości szniki czy też nauki. Idealne państwo Platon porównywał do duszy. Według niego dusza ludzka składała się z trzech części:

1.    Mądrość, inteligencja (była postawiona najwyżej) - dzięki tej części duszy człowiek znajdował swoje miejsce w społeczeństwie i świecie.

2.    Odwaga - pozwala stawiać czoła wszelkim niebezpieczeństwom, zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym.

3.    Zaspokajanie potrzeb

Tym 3 częściom duszy ludzkiej odpowiadają 3 klasy w państwie:

1.    Kierownicy, rządzący, elita - cechą tych ludzi jest mądrość

2.    Wojownicy, strażnicy - cechą ich jest odwaga

3.    Chłopi i rzemieślnicy, których celem jest zaspokajanie potrzeb całego społeczeństwa.

Zatem mądrość powinna rządzić w państwie w imię powszechnego dobra, odwaga powinna bronić państwo przed wrogiem, natomiast potrzeby materialne powinni zaspokajać chłopi i rzemieślnicy.

Ta teoria Platona ma charakter antyindywidualistyczny, antydemokratyczny i ściśle zhierarchiwizowany.

Platona uważa się za jednego z pierwszych, który w swoim myślach rozpoczął myśl totalitarną ponieważ nie myśli on o jednostce, o ludzkim szczęściu, o ludzkim pragnieiuu. ale myśli o całości, o całym społeczeństwie. Liczy się zbiorowość a me jednostka. Nie docenił on ludzkiej indywidualności

Według Platona władze miała sprawować elita o szczególnych walorach moralnych. Kandydaci na rządzących powinni mieć szczególne wykształcenie i tak między 17 a 20 rokiem życia kandydat do elity otrzymywał wykształcenie fizyczne, po 20 roku mniej zdolni kierowani są do służby wojskowej, elita zaś, złożona z najlepszych, rozpoczyna 10 lemi okres smdiów ogólnych. Między 30 a 35 rokiem życia kandydat do kierownika podejmuje studia filozoficzne (studiuje świat idei). Miedzy 30 a 50 rokiem życia sprawował wysokie funkcje publiczne. Po ukończeniu 50 roku życia dobiega kres wychowania filozofa i formowanie jego predyspozycji do sprawowania najwyższej władzy państwowej.

Kolejnym zagadnieniem związanym z elitą jest idea komunizmu. Owa elita miała żyć we wspólnocie. Owa wspólnota polegałaby na zniesieniu własności rodzinnej, majątkowej, ptywatnej w obrębie elity. Wszelkie potizeby zaspokajałby stan trzeci.

Platon zdawał się jednak rozumieć, że jego wizja państwa idealnego to utopia. U schyłku życia, w ostatnim swoim dialogu pL Prawa dał obraz innego państwa. Określił to państwo mianem drugiego co do dobroci, możliwie najlepszego, mniej ambimego, za to łatwiej osiągalnego. Jest to państwo, w któtym rządzą wielcy właściciele ziemscy (ale już bez wspólnoty rodzinnej i majątkowej). Państwo położone wśród gór i bez dostępu do morza, powinno mieć charakter rolniczy, własność ziemska miała stanowić podstawę egzystencji każdego obywatela, oczywiście wg Platona obywatele nie pracowaliby na roli tylko niewolnicy. Natomiast obywatele masowo uczestniczyliby w igrzyskach olimpijskich. Platon gloryfikował ideę olimpijską. Według niego słowo olimpiada daje funkcje religijno-kulturową. Trwałość tego niewielkiego państwa mają zapewnić: zakaz wyjeżdżania za granicę i rozbudowany system donosicielski, a dalej durowa reglamentacja życia obywateli, wychowanie oraz kult religii. Mistycyzm jest w Prawach bardzo silny; wszyscy znosiciele nowinek oraz bezbożnicy mieli podlegać surowym sankcjom.

Platon wywarł ogromny wpływ na rozwój wyobrażeń filozoficznych i polityczno-prawnych. Św. Augustyn przyswoił go chrześcijaństwu. Filozofia Platona poważnie zaciążyła nad wiekami średnimi, a i później pozostawały jego wskazania klasycznym wzorcem dla rozmaitych nurtów elitarnych i antyegalitamych.

ARYSTOTELES (384-322 p.n.e.)

2