29697

„Gorzki urodzaj (1933) - najobszerniejszy i najb. różnorodny. Wspólny motyw - podróż i nieodwołalna utrata kraju lat dziecinnych. Precyzyjnie przedstawione piękno natury, rejestrowane wszystkim zmysłami. Sztandarowe rejony - wschodnie Podkarpacie i Ameryka (wybrzeża). Badacze zwracają uwagę na zalety kompozycji, kunszt poetycki, oryginalność przenośni i harmonię. Utwory klasycyzujące, ale często też wizyjno-katastroficzne, zbliżone do krakowskiej Awangardy.

Wierz, pod wpływem syniacji polit. w 1933 wydał zbiór opowiadań „Granice świata” o czasach I wojny św. „Wolność tragiczna” (1936) to tom niejako „historyczny” dzięki tematyce oraz konstrukcji i tożsamości boli. lir., którym jest Józef Piłsudzki. Reprezentuje dzieje Polski od 1963 do 1935. Historia walki wybitnej jednostki z przeciętnością i biernością społeczeństwa. Najpierw walczy o wolność, a potem o wzbudzenie woli wielkości (jedyną droga rozwoju dla Polski może być droga wielkości - autonomiczność oparta na sile albo niewola). Wierz, nazywa swojego bohatera Wielkim Realistą. Metaforyka wojenna + metaforyka mitologiczna i religijna = boh.-prorok/ natchniony przywódca. Wierz, chciał stworzyć wzór osobowy czł. czynu historycznego, łączącego idealizm z realizmem i etykę ze skutecznością polityczną. Krytyka polskiego sentymentalizmu i pasywności, kryjącej lęk przed czynem (wiersz „Ojczyzna chochołów'’). Wierz, występuje tu jako poeta romantyczny - wierzy, że słowo ma siłę wywołania faktów, czynów.

„Kurhany" (1938) - osiem harmonijnych, wieloznacznych i wizyjnych poematów. Wierz, przekazuje misję przywódczą w ręce wielkiej sztuki. Fiasko J.Piłs.: „wasz naród nie skruszony ptzez moje sumienie”. W „Kurhanach” bohaterami są artyści (m. in. Szekspir, Wyspiański, Chopin, Mickiewicz), mocny związek przeszłości kultury narodu z jego teraźniejszością, konieczność kontynuowania tradycji.

Patriotyczne wiersze z przełomu VIII/IX 1939 kończą międzywojenny i krajowy etap twórczości.

II WOJNA ŚWIATOWA

W wierszach tego okresu wpływ wojny powoduje często stereotypizację przedstawień, tradycjonalizm formalny i przesadę emocjonalną. „Poeta uczuć powszechnie odczuwanych” - zbiorowy podmiot, komentarz rzeczywistości.

„Ziemia-Wilczyca” (1941, Londyn) - nawiązania do czasów Wielkiej Emigracji, romantyczne motywy. W niektórych ujęciach podaje się zbiór „Barbakan warszawski” (1940) za osobny od „Ziemi-...” tom. Znaczeniowe bogactwo tytułu tomiku - ziemia (wszyscy wiedzą) i wilczyca - etruska rzeźba, matka karmicielka Romulusa i Remusa. Jeden z głównych pierwiastków światopoglądu Wiera.: ziemia nie jest bytem obcym dla ludzi, to źródło wartości żywomych i moralnyck

„Róża wiatrów” (1942, NY) Świat to bezsensowna furia, zmierzająca do zagłady wartości. Szukanie sensu istnienia, także w religii. Wiera, szuka Boga znającego cierpienie. Okrutny świat zmienia hierarchie: „zbudź mnie (...] w tej długiej śmierci zwanej życiem”. Źródła nadziei to nie tylko Bóg, stwórca życia, ale też słowo i sztuka, poezja. „Krzyże i miecze” (1946, Londyn) - Ideowy i moralny sens walki, obrona fundamentalnych wartości, odzyskanie wolności, uniwersalizm (,,Bijemy się o cały świat [...] O Grecję i Rzym”; „Jeśli padnie Warszawa, to nie miasto padnie/ [...] Lecz wolność wszystkich ludzi”) - to główne przesiania. Tytuły i budowa wierszy sugerują odę, treść jednak informuje o „urodzaju kanalii” i triumfie przemocy. Wierz, tworay antydytyramby: demaskatorskie, pełne gniewu lub obrzydzenia. W tomie tym używa też innych gamnków genologicznych nacechowanych neligijnie/hlozoficznie. np. modlitwy, litanie, parafrazy psalmów, przypowiednie. Potwierdza to tezę o zwiększonym ciśnieniu tradycji narodowej i ogólnoświatowej na poezję. Wiera, chciał stworzyć „Wieczne Teraz” polskości. Zdaraenia historyczne układał w cykle „walka - klęska -odrodzenie” („Jest w Polsce jedna droga, znana od stuleci, Którędy wolność wraca z wszystkich wygnań. Miłość. [...] Powracają ojcowie, budzą synów - i walczą - polegli i żywi”). Mało twórcze naśladowanie romantyków. Generalnie obniżenie wartości estetycznej całych bloków poezji w tomikach wojennych...

Poza dwoma wyjątkami - „Balladą o Churchillu" i „Podzwonnym za kaprala Szczapę” [tytuł wart zapamiętania ;) ] Poematy wielogłosowe, z ironicznymi komentarzami, obiektywizmem, egzystencjalnymi rozważaniami itp. W „Podzwonnym...” główna postać (mimo, że jest to umierający Szczapa) traktowana jest humoiystycznie, to skrzyżowanie Szwejka i Don Kichota - bohaterstwo i groteska, nieszczęścia i farea, tragikomizm.

Główne motywy przedwojennych wierszy Wierz. - gra, walka, podróż, ziemia, dzieje - uzyskują całkiem nowe sensy w czasie wojny. Nie chodziło mu tylko jakieś konstatacje moralne, ale i o płaszczyznę historiozoficzną - dzieje to ciągłość destrukcyjnych sił, liistoria to gra mająca cel sama w sobie (nie zmieraa do celów etycznych czy też realizacji wartości kulturowych). Wierz, uważa, że nihilistyczne organizmy cywilizacyjne nie giną całkowicie, lecz ustępują miejsca innych, równie bezwartościowym, chociaż aktywniejszym.

TWÓRCZOŚĆ POWOJENNA

Po kilku latach przerwy, Wierz, znów pisze Utyki. Wcześniej wydał kilka esejów, w których komentuje swój powrót do poezji: „wydawało mi się, że pisząc te wiersze poświęcone poezji i niczemu innemu [...] ocalam -na ile mnie stać - wolność poety i wierność jego powołaniu”. Wśród badaczy tomy powojenne [zwł. „Korzec