28521

uchwalała też ogólne wytyczne orzecznictwa arbitrażowego. Funkcjonowanie arbitrażu pogłębiało różnice między stosunkami cywilno- prawnymi j.g.u i innych jednostek oraz umacniało nierynkowy system gosp. Został zniesiony ustawą z 24.05.1989.

Specjalne Sądy Karne- dekretem z 12.09.1944 o specjalnych sadach karnych dla spraw zbrodniarzy faszystowsko- hitlerowskich zapowiedziano utworzenie w każdym okręgu sądu apelacyjnego- po jednym specjalnym sądzie karnym. W sumie było ich 10: gdański, katowicki, krakowski, lubelski, poznański, rzeszowski, toruński, warszawski z siedzibą w Łodzi, wrocławski; tylko Olsztyn nie maiła specjalnego sądu karnego. Przy specjalnych sądach karnych funkcjonowały prokuratury specjalnych sądów karnych. Zlikwidowane zostały dekretem z 17.10.1946 zniesieniu specjalnych sądów karnych, a ich sprawy przekazano do sądów okręgowych w składzie ławniczym.

Najwyższy Trybunał Narodowy- ustanowiony 22.01.1946. był specjalnym sadem do sądzenia zbrodniarzy wojennych i osób odp za faszyzację życia państwowego i klęskę wrześniową. Powstanie wiązało sie z przystąpieniem Polski do porozumienia londyńskiego(08.08.1945) i przyjęciem deklaracji moskiewskiej (01.11.1943), wg których zbrodniarze wojenni mieli być wydawani państwom poszkodowanym i sądzenie ich w sądach. Jednak odpowiadali przed nimi jedynie wydani przez Polskę lub w Polsce pochwyceni zbrodniarze hitlerowscy. Przekazywanie spraw o faszyzację było perfidia władz bo nie miały nic wspólnego z faszyzmem niemieckim, praktycznie karano urzędników II RP. W hierarchii był równy z SN. Jego prezesem był l Prezes SN. Sędziów powoływał prezydium KRN. Orzekał w składzie 3 sędziów zawodowych i 4 ławników. Wyroki były ostateczne ale dopuszczona była kasacja. Przy NTN były prokuratura NTN. Sprawował nadzór nad sądami karnymi i prokuratorami tych sądów. Po 1948 przestały działać choć nie zostały zniesione.

Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Sądy pracy przedwojennej proweniencji zostały zlikwidowane w 1950 i sprawy z tego zakresu przeszły do sądów powszechnych do 1954 gdy przekazano je zakładowym komisjom rozjemczym. Na podst ustawy z 1939 - Prawo o sądach i ubezp społ, zorganizowano w woj. Okręgowe Sądy Ubezpieczeń, a jako instancja wyższa- Trybunał Ubezpieczeń Społecznych. Rozpatrywały spory między obywatelami a org adm wydającym decyzje o rentach i zaopatrzeniach z ubezpieczeń. Przedmiotem orzeczeń były decyzje adm. do 1962 powstawały pod nadzorem SN. Ustawa z 1962 podporządkowała orzecznictwo sądów ubezp. Sądowi Najwyższemu, który wydawał w tych sprawach wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej i rozpoznawał rewizje. W1968 dodano do kompetencji prowadzenie spraw o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy. Reformy dokonano w 1974 w związku z wejściem kodeksu pracy. Stały się II instancja w sprawach pracy dla org pozasądowych rozpatrujących te sprawy w l instancji, czyli były II instancją dla orzeczeń zakładowych i powiatowych komisji rozjemczych i odwoławczych do spraw pracy, orzekał też w innych sprawach. Zmieniono ich nazwę na Okręgowe Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Zlikwidowano TUS i poddano sądy nadzorowi SN. Utworzone je po jednym w każdym wojew. Orzekały w składzie ławniczym- 1 sędzia zawodowy + 2 ławników, W i985 O.S.P.iU.S. przekształcono w jednostki org sądów powszechnych wojewódzkich.

Naczelny Sąd Administracyjny- 31.01.1980 został powołany. Postępowanie było jednoinstancyjne. W większych miastach utworzono ośrodki zamiejscowe NSA. Sędziowie powoływani byli przez Radę Państwa a później prezydenta, na stale do