28801

40. b

M. P. Markowski: Dlaczego filozofowie czytają literaturę

literatura - w książkach analitycznych - jako odstępstwo od normy; literatura - szczególny sposób użycia języka;

literatura czytana jako 1 ze sposobów użycia języka nie różni się wiele od literatury nieczytanej w ogóle;

filozofowie nie czytają literatury - bo nie mogą (nie pozwala im model filozofii); s. 217 w chwili, w której filozof zaczyna czytać literaturę, albo on przestaje być filozofem, albo literatura przestaje być literaturą;

jak filozof traktuje powieść jako źródło prawdy, to dezautonomizacja - 1) jego dyskurs traci suwerenność odnajdywania prawdy, 2) literatura przestaje być autoteliczna. Filozof burzy stereotyp literatury jako nauki ścisłej i literatury jako gry estetycznej; filozofia jako nauka ścisła - wtedy literatura jest mętna, groźna i ulotna (Husserl); filozofia jako rozjaśnianie egzystencji (Szestow) - literatura to zapis klęski absolutnej pewności i zapis podstawowego doświadczenia, z którego filozof ma zrobić narzędzie krytyki uroszczeń rozumu.

Dlaczego filozofowie czytają literaturę?

bo szukają w niej śladów doświadczenia, zagłuszanego przez mowę Rzymian; bo chcą odnaleźć inny język;

bo ten odnaleziony język mógłby stać się narzędziem rozbiórki filozofii jako nauki ścisłej;

nie dla samej literatury, nie dla przyjemności;

według Heideggera - kresem lektury poezji jest nie komunikacja a milczenie; literatura - przejście od języka do wypowiadającego się niewypowiadalnego;

- czytanie literatury przez filozofa - ukazuje jałowość jego konstrukcji;

Rorty - poeta - wynalazca języka, uważa, że nie ma sensu rozróżnianie literatury i filozofii, jest kultura postfilozoficzna. Literatura jest filozofowi niezbędna, sprawia, że filozof przestaje być filozofem i przekształca się w analityka kultury;

Heidegger - tylko poezja ma uprzywilejowany dostęp do prawdy Bycia, Rorty -prawda nie objawi się literaturze;

Gilles Deleuze - filozofia powinna poświęcić się tworzeniu pojęć; tworzeniem pojęć kieruje obraz myśli - czyli myślenie;

racjonalistycznemu obrazowi myśli Deleuze przeciwstawia obraz empirystyczny - 1) pojęcia nie są tylko abstrakcjami, odnoszą się do świata, nie tylko intelekt bierze udział w ich tworzeniu => myślenie filozoficzne wprowadza do filozofii namiętności; 2) Deleuze jest za życiem a przeciwko podmiotowi. Nie ma ujednostkowień. Bo a) szuka się nowego języka dla życia i b) w filozofii chodzi o zdarzenie, które nigdy nie przydarza się podmiotowi, bo podmiot - definiuje się przez tożsamość, niezmienność, powtórzenie. Zdarzenie - przez różnicę; 3) podmiot jest wystawiony na działanie znaków, które nie odsyłają do żadnej transcendencji. Nie ma sensu do odkrycia, a tylko użycie znaków. Skrót: redukcja intelektu na rzecz namiętności, podmiotu na rzecz ujednostkowień i interpretacji na rzecz eksperymentu ze znakami - to elementy niedogmatycznego obrazu myśli; literatura nie jest sferą autonomiczną; cel lektury nie tkwi w komentowaniu; czyta się po to, by używać tekstów w życiu;

tekst - to nie zamknięta struktura językowa, a jest zanurzony w świecie; celem komentarza - zmazanie różnicy między literaturą i filozofią.