35991

❖    pragnienia osiągnięcia czegoś znaczącego, dążenie do znaczącego celu, ambicje,

❖    przekonanie o własnych możliwościach w danym szerszym lub węższym zakresie aktywności, będącej dla człowieka podstawą osiągniętych efektów działania.

Alicja Sokołowska pisze, że aspiracje to „(...) ogół pragnień i dążeń dotyczących osobistej przyszłości jednostki"¹

W ujęciu W. Łukaszewskiego aspiracje są określane jako idealne rezultaty działania uświadomionego przez człowieka w postaci pragnień i stanowiącego część składową „ja idealnego". ²

Zdaniem Andrzeja Janowskiego aspiracje, to w ujęciu psychologii „pragnienia lub dążenia o określonym natężeniu związane z zaspokojeniem pewnej potrzeby i (lub) nakierowane na określony cel"³, zaś poziom aspiracji w rozumieniu charakterystycznym dla psychologów służy „(...) do porównywania go z poziomem wykonania lub sprawności" ⁴

Dla psychologów aspiracje są składnikiem osobowości, interesują ich przeżycia, pragnienia i stan towarzyszący dążeniom do celu oraz motywy kierujące ich osiągnięciem. Motywy zachowania się jednostki są determinowane przez jej twórczy stosunek do otaczającego świata. Dlatego w psychologii większą uwagę zwraca się nie tyle na motywy zachowania jednostki, co na obiekt aspiracji, dzięki któremu lepiej można zrozumieć samą naturę czy jakość aspirowania bądź dążenia ⁵.

Socjologowie traktują aspiracje jako dążenia wyznaczone przez określone cele i hierarchię wartości, jednostka dąży do: „społecznie uznanych celów, których osiągnięcie daje subiektywne poczucie korzystnej zmiany w obrębie przyjętej skali wartości, które pojawiają się i kształtują w toku życia społecznego(...)"⁶.

Według W. Wiśniewskiego „ aspiracje edukacyjne odnoszą się do poziomu oczekiwań dążeń społecznych, jednostkowych czy zbiorowych w zakresie wykształcenia bądź pozycji społeczno-zawodowej"⁷.

1

A. Sokołowska, Stosunek młodzieży do jej perspektyw życiowych. Warszawa 1967, s. 14.

2

' W. Łukaszewski, Osobowość: struktura i funkcje. Warszawa 1974, s 14.

3

' A. Janowski, Aspiracje młodzieży szkół średnich. Warszawa 1977, s. 11.

4

Tamże, s. 12.

5

⁰ Tamże, s. 16.

6

   J. Szefer - Timoszewska, 1981, s. 46.

7

   W. Wiśniewski, Przemiany aspiracji edukacyjnych młodzieży w latach 1977-1983, „Edukacja" 1986, nr 3, s. 41.