382

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

• Pod koniec życia Dion poszerzył swoją filozoficzną wizję życia o elementy stoickie i platońskie.

Nurt cynizmu epoki Cesarstwa inspirujący się dawnym radykalizmem kontestującym

1.    Ojnomaos z Gadary

•    Radykalny i kontestujący składnik dawnego cynizmu, którego typowym wyrazem byty anaideia i parresia, powraca na pietwszy plan i Ojnomaosa, filozofa II wieku naszej ery.

•    Ojnomaos skierował swoje nauki przeciwko stoikom, którzy, przyjąwszy doktrynę o fatum, usiłowali dać filozoficzne podstawy sztuce przepowiadania. Udowadniał im sprzeczność: twierdzili bowiem z jednej strony, że człowiek może stać się cnotliwy z własnej woli, w wyniku spontanicznej decyzji, a z drugiej sirony, że spontaniczna decyzja zależy od konieczności.

2.    Demonaks

•    Demonaks urodził się na Cyprze i działał prawdopodobnie w II wieku naszej ery. Dożył prawie stu lat: zagłodził się na śmierć, zobaczywszy, że nie może już żyć niezależnie od innych.

•    Demonaks złagodzi! nieco niektóre skrajności cynizmu. Występował zwłaszcza przeciwko ekstremistycznym gestom anaidei. Podziwiał nie tylko Diogenesa, ale i Sokratesa oraz Arystypa. Z cynizmu wziął przede wszystkim wielkie umiłowanie wolności oraz .szczerego mówienia". Uznał, że na wolności polega szczęście.

•    Zgodna z cynickim radykalizmem była postawa Demonaksa względem religii publicznej, misteriów oraz wierzeń dotyczących duszy i jej pośmiertnych losów. Szanował też cynickie nauki o .ćwiczeniu się", gloryfikował autarkię.

3.    Peregrinos Proteus

•    Podobnie jak w przypadku Demonaksa, wszystkie informacje, jakie posiadamy o Peregriniosie, pochodzą od Lukiana. O ile jednak Lukian gloryfikował Demonaksa, o tyle Peregrinosa wystawiał na publiczne pośmiewisko.

•    Przez dłuższy czas miał Peregrinos poparcie chrześcijan, które ustało z niewiadomych przyczyn. Z całą pewnością nie mógł być tylko wielkiego formatu hochsztaplerem, jakim maluje go Lukian. Od Gelliusza wiemy tylko, że Peregrinos mawiał, iż mędrzec nie powinien grzeszyć, nawet jeśli grzechy jego nie będą znane ludziom ani bogom. T rzeba się powstrzymywać od zła nie ze strachu przed karą, ale z miłości do dobra jako takiego.

Cynizm jako zjawisko masowe i jego wewnętrzne sprzeczności

•    Nie dotarły do nas informacje o godnych uwagi cynikach, którzy żyliby po 11 wieku naszej ery.

•    O powodzeniu cynizmu w epoce Cesarstwa zadecydowała niezwykła siła przyciągania ze strony życia cynickiego. Praktykowanie tej filozofii stało się wówczas prawdziwym zjawiskiem masowym: zainteresowane tym były zwłaszcza najniższe kręgi społeczne, które upatrzyły w cynizmie środek do swojego wyzwolenia. Taka sytuacja musiała pociągnąć za sobą pewne