398

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

II. formy życia duchowego Greków, które przygotowały powstanie filozofii

•    Homer:

-    jego poematy nie opisują tego, co szpetne; wyobraźnia kieruje się poczuciem harmonii, eurytmii, proporcji, granicy, miary

-    zaistnienie motywacji: Homer nie opisuje tylko zdarzeń, ale szuka też ich racji na poziomie wyobrażeniowo - poetyckim

• zasada przyczynowości, motywacja psychologiczna

-    przedstawienie całej rzeczywistości

-    ulrwalanie poglądów na bogów, utrwalanie wzorów żyda i etycznych postaw ludzi (paradygmat)

•    religia publiczna Greków miała naturałistyczny charakter (Walter Otto: jiie ma w niej miejsca na świętość"); bogowie to wyidealizowane postacie ludzkie, mające przewagę tylko ilościową, nie jakościową: z tego wynika naturalizm pierwszej filozofii

•    religia misteriów (np. orfizm) powstała, gdyż religia publiczna Greków; nie miała ksiąg ani dogmatów (z wyjątkiem „Iliady", „Odysei" i „Teogonii"), co dawało wolność dla wszelkich spekulacji; ta religia nie mogła wystarczyć ludziom, zaspokoić ich autentycznej potrzeby religijnej

•    orfizm polegał na wewnętrznym, duchowym typie życia

-    ciało jest więzieniem duszy

-    w człowieku zamieszkuje boska zasada, demon, który na skutek pierwotnej winy upadł

-    demon istniał przed ciałem, jest nieśmiertelny, skazany na kolejne narodziny w różnych wdeleniach

-    tylko orficki sposób życia z jego praktykami oczyszczeń może położyć kres cyklowi metempsychozy

-    ten, kto przestrzega orfickiego kodeksu życia, zostanie po śmierci wyzwolony

-    orfizm jest pieiwszą koncepcją dualistyczną: dusza (demon) i dało to zwalczające się zasady; boski element może zostać oczyszczony poprzez umartwianie ciała

•    warunki polityczne, społeczne, ekonomiczne, które sprzyjały powstaniu filozofii u Greków:

-    wolność religijna i polityczna

-    wydarzenia polityczne (Zeller) - powstanie ustroju republikańskiego, który stał się katalizatorem działalności naukowej; kultura jest nie tylko owocem, ale i warunkiem wolnośd, jaką dawało polis

-    ekspansja kolonialna (większa wolność konstytucyjna w koloniach spowodowała, że tu filozofia powstała wcześniej)