42723

z nauczaniem abstrakcyjnej moralności, lecz z tworzeniem stosunków społecznych i politycznych, w ramach których prawdopodobniejsze jest. że człowiek będzie istotą społeczną, a nie egoistycznym głupcem. Schemat toku myślenia Machiavellego:

złe instynkty przeważają - pesymizm;

- ich przewaga nie jest stała - relatywizm; można ich przewadze zapobiec - optymizm; może to zrobić tylko władca - materializm;

który w złym otoczeniu nie może kierować się moralnością - makiawelizm;

Stanami. w których przeważają złe cechy są: szlachta i pospólstwo. Dla niego szlachta to pewien sposób życia, sytuacja społeczno - gospodarcza. W monarchii władca musi oprzeć się na szlachcie natomiast w republice trzeba szlachtę wytępić. Pospólstwo to cos innego niż lud choć mogą zaistnieć sytuacje gdy „niemal wszystko jest pospólstwem". To masy nie posiadające, które jedynie pozór i sukces interesuje. Rządzić nimi trzeba poprzez terror. O ile konflikty między hidem a szlachtą są groźne i usunąć je można jedyiue poprzez wytępienie tej ostatniej, o tyle konflikty między ludem i plebsem (pospólstwem) są narzędziem i przyczyną wielkości państwa. Ma na myśli konkurencję i wolność w społeczeństwie burżuazyjnym. Jest przy tym przekonany, iż instynkt ludu zawsze znajdzie właściwą drogę, a w każdym razie jest zdolny do poznaiua prawd)- przekazanej przez mądrego przywódcę.

Fortuna-los jest zlaicyzowanym pojęciem opatrzności. Jej wyroki dają się częściowo przewidzieć jeśli chodzi o życie społeczne.

Machiavelli zarezerwował dla konieczności zasadnicze miejsce w dziejach. W oparciu o nią konstruował swe wskazówki polityczne dla władców. Punktem wyjścia dla średniowiecza było rozróżnienie dwóch rodzajów konieczności. Św. Tomek wyróżnił konieczność naturalną czyli absolutną (konieczne jest to. co nie może me istnieć) i konieczność celu zwaną także użytecznością (działanie w pewien sposób, bez którego niemożliwe jest osiągnięcie celu). Jak pisał sam święty: „Cel ważniejszy jest od tego. co shiży osiągnięciu celu”, choć Tomaszowi chodziło tylko o prawa do dys.......No. ale stało się.

To kanonicy sięgnęli pierwsi do rzymskiej zasady „komeczność nie zna prawa" i otworzyli w ten sposób drogę do stosowania tej zasady na terenie państwa. Normy prawne przewidziane są na sytuacje normalne.

a w nienormalnych można i należy je łamać. Wszystko to odnosiło się oczywiście tylko do utrzymania......

Kościoła i podstawowycłi zasad. ale... to była etyka sytuacyjna, taki sobie okazjonalny relatywizm. Wszystko zależało od definicji symacji nienormalnej.

Ujmując to w całość, tylko te działania, które przynoszą korzyść ogółowi są uzasadnione.

Nie jest nim chęć utrzymania się przy władzy, chyba że jest to identyczne z interesem państwa (utrzymame lub zaprowadzenie porządku). Porządek to ustawy, istniejący i zapewniający potęgę rozwój układ sił w państwie. Konieczność i obowiązek postępowania sprzecznego z powszechnie przyjętymi zasadami istnieją tylko wtedy kiedy, gdy trzeba odeprzeć nieb niebezpieczeństwo zagrażające państwu jako takiemu, a nie władcy. Do tego momentu poglądy Machiavellego mieszczą się w granicach średniowiecznej nauki o necessitas. Odejście zaczyna się gdy władca działa w celu zdobycia władzy (a więc egoistycznym) Odejście jest jednak konsekwencją przyjętego przez Machiavellego toku rozumowania a zakłada branie pod uwagę głównie efektów egoistycznych działali uzurpatora. Jeżeli są nimi pozytywne dla społeczeństwa zmiany to działania takie są usprawiedliwione. Dalsze odstępstwo to opis sytuacji wyjątkowo (nienormalnych) . Konieczność przestaje tu być sytuacją jednorazową (cały szereg działali na różnych szczeblach służący jednemu celowi). Jeżeli przyjąć . że ludzie w swej przewadze są źli. to tylko konieczność ich zmusi do tego by byli dobrzy, a więc władca musi umieć być dobrym lub złym zależnie od symacji Nagłej siły może użyć tylko raz. jeśli chce zrobić z niej dobry użytek. Władca nie zawiesza czy znosi stare prawa wydając konkretne decyzje, jednorazowe decyzje w jednorazowej sprawie jak w republikańskim Rzymie okresu dyktatury, ale działa w sytuacji gdy stare normy już nie obowiązują, a nowych jeszcze nie ma. Kto określa kiedy sytuacja jest wyjątkowa? Oczywiście Książe, właściwe rozpoznanie wymaga aby Książe posiadał VIRTU. Ta zbitka pojęciowa oznaczająca rozum (rozpoznanie sytuacji) i silę decyzji. Może by ć ona cecha jednostek jak i warstw rządzących (Np lud rzymski). Mirtu ma swoje źródło u filozofów i pisarzy politycznych antyku.. Od Polibiusza pytanie czy w dziejach ma

zasadnicze znaczenie uczciwość czy ............. Przeszło przez Phitarcha. Cycerona. Salustiusza. Wergilego.

Późno republikańska myśl polityczna powiązała virm ze służbą państwu. Virtu jest wola rozumną (w przeciwieństwie do mobile virtu - działania wedle woli). Virtu twórcy państwa poznaje się po tym. czy trafiue i rozumnie wybrał miejsce gdzie państwo tworzy. Czy rozumnie rozkazuje, a czyni tak ten kto znajdzie właściwy stosunek między swymi cechami, a cechami tych którymi rządzi.

Księciu nie ma podziału na właściwe i niewłaściwe formy państwa. Machiavelli wyróżnia dwie: republikę i księstwo (monarchię). O źródłach władzy równie lakonicznie: istnieje od dawna lub jest nowa -wy święcie czasu a nie legitymizmu na pierwszy plan. średniowieczny - tyran bo bez tytułu władzy (tyranus absque titulo) - został potraktowany tak samo jak dziedziczny monarclia. Nie jest istotne na czym władca opiera

2