42908

Niestrawność kwaśna, kwasica żwacza - {flacioacidosi.ociJosis rummis. acidosis ingestae ruminis )

Schorzenie polega na tworzeniu się nadmiernej ilości kwasu mlekowego, co może doprowadzać do spadku pH treści żwacza do wartości około 4 i zahamowaniu rozwoju (lory bakteryjnej żwacza, na skutek nieprawidłowej rennentacji w wyniku spożywania łatwo strawnych i łatwo fermentujących węglowodanów

Choroba przeżuwaczy występuje głównie po pizekannieniu hib przypadkowym zjedzaiiu dużych ilości pasz zasobnych w łatwo strawne węglowodany ( mieszanki zbożowe, otręby, buraki cukrowe i ich odpady jakie pozostają przy zbiorze (liście, zrzynki) lub w procesie produkcji cukru (wysłodki, melasa), buraki pastewne, jabłka, ziemniaki i bardzo młode soczyste trawy). Często obserwuje się zachorowania po nagłym przejściu w żywieniu zwierząt z paszy objętościowej, bogatej w celulozę na paszę o dużej zawartości prostych węglowodanów i to nawet wówczas, gdy ich ilość nie przekracza górnej granicy dopuszczalnych norm żywieniowych, lecz zostały podane bez uprzedniego stopniowego przyzwyczajania zwierzęcia do nowego rodzaju paszy, kanny (minimalny okres adaptacji powinien wynosić 7-10 dni do 2 tygodni).

Następstwem takiego postępowania jest szybkie wytwarzanie i gromadzenie się w żwaczu dużych ilości kwasu mlekowego i toksycznych amin. Tu należy przypomnieć, że przy prawidłowym żywieniu, z zachowaniem właściwego stosunku pomiędzy poszczególnymi składnikami pokannowymi. produktami rozkładu węglowodanów są lotne kwasy tłuszczowe - octowy, propionowy i masłowy. Pozostałe niższe kwasy tłuszczowe, do których należ)' również kwas mlekowy wytwarzane są w ilościach niewielkich i stanowią łącznie około 5%. Przy żywieniu wyłącznie sianem zwiększa się ilość kwasu octowego co wpływa dodatnio na syntezę tłuszczu zawartego w mleku. Podanie natomiast większych ilości łatwo strawnych węglowodanów jak glukoza, sacharozy czy skrobia powoduje w pierwszej fazie wzrost ilości kwasu propionowego ale równocześnie następują w żwaczu niekorzystne zmiany w składzie flory i fauny. Zostają inaktywowane lub zniszczone niektóre rodzaje drobnoustrojów (jak np. Merococcus lactohticiis, Merococcm aerogettes, Yeillonella gasogenes. Thorospinllum rubrum itp. ). które rozkładają kwas pirogronowy (jest on najważniejszym produktem przejściowym przemiany węglowodanowej ) do kwasu propionowego. Ulegają zaś namnożeniu szczepy bakterii, takie jak Sireptococcus bovis a następnie lactobaccillus sp. powodujące jednostronne i szkodliwe dla organizmu procesy fermentacyjne. W ich wyniku powstają w nadmiarze bezwartościowe z odżywczego punktu widzenia metan i bezwodnik węglowy oraz kwas mlekowy. Zaistniałe zmian)' upośledzają dalsze przemiany kwasu mlekowego, który pod postacią dwóch izomerów D (-) i L (+) gromadzi się w żwaczu w ilościach dochodzących do 2^ck. Izomer D odpowiada za kwasicę i jest wynikiem rozpadu prostych cukrów.

Następstwem gromadzenia się kwasu mlekowego w żwaczu jest spadek poniżej norm fizjologicznych pH treści żwacza - nawet do 3,8 i ciężkie zaburzenia w organizmie.

Wskutek niskiego pH w żwaczu znikają prawie zupełnie hib nawet zupełnie pierwotniaki i bakterie cchrlozolityczne. miejsce których zajmują bakterie kwasu mlekowego. Ich działaniu przypisuje się również powstawanie toksycznych amin będących produktem zaburzonej przemiany białek, zawsze obok węglowodanów występujących w wymienionych rodzajach pasz. Tworzenie się dużych ilości amin łączy się ściśle ze znacznym spadkiem pH. To wybitne kwaśne środowisko (pH 5,5-3.8) powoduje, że nad procesem dezaminacji. jaki ma miejsce przy pH obojętnym, alkalicznym czy nawet lekko kwaśnym, przeważa proces dekarboksylacja w wyniku którego powstają amin)' (histamina, tyramina). Działanie na organizm obydwu związków (tj. kwasu mlekowego i amin) składa się na obraz choroby. Obecność kwasu i amin doprowadza do uszkodzenia nabłonka.

Nagromadzony kwas mlekowy powoduje, źc w żwaczu następuje wzrost ciśnienia osmotycznego (z 6-9 Os do 20-25 Os), uszkodzenie nabłonka czcpcowo-żwaczowego i mniej lub bardziej rozległe zapalenie przedźołądków. Organizm stara się wyrównać powstałe zmian)’ poprzez:

1.    Obniżone kwaśne pH - podwyższa przez wzmożony dowóz środków alkalizujących. ślina, nabłonek żwacza, niektóre produkty trawienia o oddziaływaniu zasadowym są w stanie tylko do pewnych granic neutralizować jego zawartość. Przekroczenie tych granic przez ilość kwasu mlekowego prowadzi nieuchronne do zakwaszenia środowiska, a po wchłonięciu się do kiwi (kwas mlekowy wchłania się głównie w dwunastnicy i jelitach cienkich) - do ogólnej wyrównanej lub niewyrównanej kwasicy.

2.    Różnicę ciśnień osmotycznych - niweczy przez zwiększane ilości wody sprowadzanej do żwacza na drodze dyfuzji oraz wzmożone wydzielanie śliny. Uwodnienie treści pokannowej powoduje jednak zagęszczane kiwi, co w cięższych przapadkach pociąga za sobą znaczne zaburzana w gospodarce wodno-elektrolitowej i może stać się zagrożaiiem dla życia zwia^zęcia .