39147

‘chrześcijańska demokracja' został użyty przez Ojca Świętego, nikt nie ośmiela się odrzucić go, chociaż nie jest on szczególnie nieodzowny i nie oznacza dla nas (...) niczego nowego”.

Konserwatywni komentatorzy encyklik Leona XII dowodzili, że termin chrześcijańska demokracja nie ma sensu politycznego, albowiem papież nie uznaje ludu za źródło władzy i nie kwestionuje konieczności panowania w społeczeństwie i państwie naturalnej hierarchii z przodującą arystokracją. A „demokratyczne otwarcie”, nie było sprzeczne z intencjami papieża: przecież jeszcze w Rerum norarwn Leon XIII podkreślał, że .jakimkolwiek zmianom uległyby formy rządu, zawsze wśród obywateli znajdzie się różnica stanów, bez której społeczeństwo ani istnieć, ani nawet pomyślane być nie może”.

Leon XIII - 1901 r. kolejna encyklika społeczna - Graves de commtmi, (poświeconej demokracji chrześcijańskiej) - potwierdził konserwatywną interpretację tego pojęcia, stwierdzając, że „me godzi się” nadawać mu sensu politycznego; oznacza ona jedynie „dobroczyiutą akcję chrześcijańską wśród ludu”. Niektórzy konserwatyści (Henri Yaugeois, za nim Charles Maurras, w Polsce Wincenty Kosiakiewicz) wyprowadzili z tego koncept demofilii, czyli „miłości do ludu”.

W pierwszej fazie konserwatystom udało się „zneutralizować” demokrację chrześcijańską na płaszczyźnie doktrynalnej. W praktyce jednak, na przełomie XIX i XX wieku powstawały w całej Europie, organizacje chadeckie przeważnie wykraczały poza fonnulę i granice, jakie chcieli im zakreślić konserwatyści (i sam papież). Podążały one bowiem w kierunku nie tylko akceptacji demokracji politycznej oraz radykalizmu społecznego; zmierzały ku fonnule ugrupowań (partii) sensu proprio politycznych, co silą rzeczy antagonizowało je z ugnrpowaniami tradycyjnej prawicy.

Zjawiska te szczególnie jaskrawo wystąpiły: - we Włoszech (na bazie pisma „La Cultura Sociale” powstała Demokratyczna Liga Narodowa, której charyzmatyczny przywódca, ks. Rontolo Murri, głosił zrazu swoistą wersję „postępowej teokracji”) - we Francji, gdzie środowiska skupione wokół księży - demokratów^r: Paula Naudeta („La Justice Sociale”) i Pierre a Dabry ego („La Vie Catholique’j, kulminowały w mchu „Sillon” („Bruzda”), kierowanym przez nie mniej charyzmatycznego katolika świeckiego, Marca Sangniera.

- Austrii, Belgii i obu państwach iberyjskich, organizacje chadeckie starały się realizować dualistyczną fonnulę mchu naukowo - studyjnego i społecznego Zwłaszcza w Hiszpanii ruch chrześcijańsko-spoleczny, zainaugurowany przez ks Antonia Vicenta SJ i Severina Aznara Embida. od początku realizację swoich postulatów społecznych związał w sferze politycznej z tradycjonalistycznym karlizmem, co zresztą było wyjściem naprzeciw analogicznej koncepcji współdziałania, zaproponowanej przez ówczesnego teoretyka karlizmu, Salvadora Minguijóna y Adriana.

Lega Democratica Nazionale i „Sillonu” - przykłady te pokazują, że kult demokracji i radykalizm społeczny prowadzą do kolizji z ortodoksją katolicką (tę łatwość pizechodzenia od modernizmu