5467

2

1.Państwo k prawie międzynarodowym.

-    podmiotami PM są państwa, które posiadają międzynarodową zdolność do czynności prawnych, czyli: utrzymania stosunków dyplomatycznych i konsularnych, uczestniczenia woię. m.. zawieranie umów. ponoszenie odpowiedzialności międzynarodowej, posiadania własnego obywatelstwa itp.

-    Elementy składowe i istota państwa

*    trzy elementy niezbędne do powstania i istnienia państwa: ludność, terytorium i władza najwyższa:

*    konwencja z 1933 r. o prawach i obowiązkach państwa - czwartym elementem jest zdolność do utrzymywania stosunków z innymi państwami;

*    wymóg posiadania efektywnego rządu, jako najważniejszego elementu warunkującego istnienie państwa - np. Polska jako państwo przestała istnieć po rozbiorach mimo ismienia ludności polskiej i terytorium, przyczyną był brak władzy najwyższej.

*    Suwerenność - niezbędnym warunkiem istnienia państwa jako podmiotu PM jest niezależność i samodzielność występowania w stosunkach międzynarodowych - tylko gdy państwo jest suwerenne. Istnienie suwerenności jest formalnym kryterium podmiotowości prawno-międzynarodowej. Do utraty suwerenności dochodzi w przypadku zniknięcia państwa, połączenia kilku państw w federację, bądź rozpadu federacji na samodzielne państwa.

*    Znaczenie ludności - naród jest nosicielem suwerenności (przejaw zwierzchnictwa narodu): państwo jest wyrazem jego woli i interesów.

-    Powstanie i upadek państw. Zagadnienie sukcesji.

*    PM a powstanie państwa - PM nie ma bezpośredniego wpływu na powstawanie lub upadek państw, jest tylko świadkiem jego narodzin bez wpływu na przyczyny i skutki. Pośrednio determinuje powstawanie państw zakazem kolonializmu. PM ustala jednakże warunki, które państwo musi spełnić aby stać się pełnoprawnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych.

*    Sposoby powstania nowych państw - oderwanie się czy wyodrębnietue z istniejących podmiotów, ich połączenie lub powstają na terytorium res niillis;

Prawo narodów do samostanowienia - prawo narodów do tworzenia własnej organizacji państwowej ( konsekwencja rozwijania się świadomości narodowej i kulturowej.

Dekolonizacja - proces wyzwalania się kolonii zapoczątkowany oderwaniem się USA od Anglii a osiągawszy swój szczyt w latach 60. i 70. XX w.

System mandatowy - procedura prowadząca do usamodzielnienia się niektórych obszarów zależnych

-    Pakt Ligi Narodów.

System powierniczy - ustanowiony w Karcie NZ; celem doprowadzenia obszarów powierniczych do samodzielnego bytu państwowego; wszystkie tereny powiernicze osiągnęły już niepodległość poprzez utworzenie nowego państwa, bądź samorządność poprzez stowarzyszenie się z sąsiednim państwem.

*    Ocena legalności - klasyczne PM nie zakładało oceny legalności powstania czy zniknięcia państwa, jednakże obecnie, ze względu na zakaz wojny i kolonializmu, praktyka ONZ dowodzi, iż taki proces jest możliwy np. uznanie za nielegalną i sprzeczną z zasadą samostanowienia deklarację niepodległości Rodezji (Zimbabwe) przez rasistowski rząd białej mniejszości.

*    Sukcesja - przejęcie praw i obowiązków w odniesieniu do określonego terytorium przy powstaniu lub zniknięciu państwa; sukcesja to rezultat zmiany zwierzchnictwa terytorialnego nad częścią lub całością określonego terytorium państwowego. Przedmiotem sukcesji mogą być: umowy międzynarodowe, zobowiązania i prawo pozatraktatowe, członkostwo w organizacjach międzynarodowych. Problemem sukcesji zajęła się Komisja Prawa Międzynarodowego. Wynikiem jej prac są dwie Konwencje: Konwencja wiedeńska o sukcesji państwa w odniesieniu do traktatów z 1978 r. i Konwencja wiedeńska w odniesieniu do sukcesji długów i własności państwowej z 1983 r.