6660

miedzyosobniczych, struktura cli osobowościowych itd. Kierunek ten zmierza więc do spsychologizowania p., jej redukcji do psychologii stosowanej. Rozwijał się on zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. W Niemczech, w Lipsku, W. Wundt w 1897 r. tworzy pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne.

Rozkwitają empiiyczne i eksperymentalne badania p. nad procesem wychowawczym i nad szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży oraz nad zagadnieniami dydaktyki i higieny nauczania (psychogramy, kwestionariusze, obserwacje, pomiary badanych zjawisk).Najgłośniejszymi przedstawicielami tej psychologii i pedagogiki eksperymentalnej byli: Niemiec W. Preyer, we Francji J. G. Comprayre, w Szwajcarii E. Claparede, w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej G. S. Hall.

Nową eksperymentalną wiedzę o dziecku i jego wychowawczym rozwoju próbowano szybko zbudować i nazwać pedologią. Miała ona być empiryczną nauką o psychologicznym rozwoju i wzrastaniu dzieci i młodzieży odbywającym się głównie na podłożu zadatków (predyspozycji) wrodzonych, oddzielonych od wpływów środowiskowych (w tym wychowania). Próbą polskiego podręcznika pedologii była “Nauka o dziecku” P. Z. Dąbrowskiego.

Równocześnie na przełomie stuleci rozwija się w Polsce pedagogika empiryczna i eksperymentalna na wzór europejskiej pedagogiki naukowej. Znamienny był tu wkład polskiego uczonego J. W. Dawida - XIX/XX w. Kontynuatorem jego badań nad ‘zasobem umysłowym dziecka’ była A. Szycówna. Wiedzą z zakresu psychologii i pedagogiki eksperymentalnej wnoszą już po I wojnie światowej J. Joteyko oraz M. Grzegorzewska, twórczyni w 1921 r. Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (dzisiejszej WSPS). J. Korczak swoje stanowisko zawodowe i naukowe do końca życia określał jako “pediatra -pedolog”, choć z czasem nazwa ‘pedologia’ wyszła z użycia.

III. Wielkie nurty teoretyczne - prądy, kierunki - w pedagogice XX w.

W Polsce najważniejszym nurtami w naukach o wychowaniu w XX w. są:

a.    nurt pedagogiki psychologicznej i związany głównie z nim wielki ruch ‘Nowego Wychowania' (wychowania progresywnego);

b.    nurt p. socjologicznej (p. społecznej);

c.    nurt p. kultury (p. humanistycznej, personalistycznej)

d.    nurt p. egzystencjalnej;

e.    nurt p. marksistowskiej.

Ad. a.

P. psychologiczna - oddziaływały na nią empiryczne nauki psychologiczne oraz inne kierunki psychologiczne jak psychoanaliza, psychologia indywidualna, behawioryzm. Tradycyjna apsychologina i antydemokratyczna skoszarowana szkoła biernej transmisji wiedzy z głowy nauczyciela do głów uczniowskich stała się przedmiotem krytyki. Jednym z przykładów tej