6882

-    następowało ograniczanie władzy książąt dzielnicowych na rzecz możnowładztwa i duchowieństwa, pod koniec XIII w sformułowano prawo oporu (ius resistendi) - zabranie władcy tronu za nieprzestrzeganie praw lub naruszenie zobowiązali

-    w okresie tym wzrosło znaczenie wojewody, starał się on samodzielnie przejąć kompetencje księcia, znaczenie miała podkreślać tytulatura z użyciem formuły „z bożej łaski"

-    przy urzędzie kanclerza powołano kancelarię książęcą którą zarządzał pronotariusz. podporządkowani mu byli redagujący dyplomy notariusze

-    w razie łączenia się dzielnic urzędy kumulowano. Od początku XIII w. W każdej dzielnicy utrzymywała się odrębna hierarchia urzędnicza - urzędnicy centralni przekształcili się w ziemskich

-    dzielono kasztelanie, w XIII w było ich prawie 100

-    zaniechano koronacji, przywrócono ją dopiero w 1205 ( Przemysł II)

-    wyodrębniły się wiece międzydzielnicowe i dzielnicowe

-    kościół zbliżył się do możnowładztwa celem osłabienia władzy księcia zwierzchniego.

-    przyspieszony rozwój gospodarczy oraz ważne przemiany społeczne

-    ścieranie się tendencji dośrodkowych i odśrodkowych

•    podziebiość pomiędzy księcia zwierzchniego i podległych mu książąt dzielnicowych

-    stanowisko princepsa. którym był każdorazowo najstarszy z książąt z należną z tego tytułu dzielnicą i uprawnieniami:

a)    Małopolska z Krakowem

b)    ziemia tęczycko-sieradzka

c)    Pomorze Gdańskie

d)    zwierzchność lenna nad Pomorzem Zachodnim

e)    reprezentacja kraju w polityce zagranicznej

•    po zaniku władzy princepsa książęta przejęli w swych dziedzinach uprawnienia księcia zwierz dmie go

-    władza książęca ograniczona przez przywileje jednostkowe i ziemskie

-    następstwa tronu przez desygnatę, adopcję hib umowę na przeżycie

3. C harakter ustrojowy wiecu w dobie monarchii patryinoiualnej.

-    wiece były nawiązaniem do tradycji przed państwowych do XII wieku obejmowały ogół wolnych mężczyzn

-    były organem współrządzącym

-    z czasem oddano podejmowanie decyzji w ręce monarchy i możnowładztwa, sporadyczme poddając je pod głosowanie wszystkich zgromadzonych ( by nadać sprawie większą powagę)

-    wiec ogólny przekształcił się w zjazd feudalny, obok księcia uczestniczyło w nim możnowładztwo, rycerstwo i przedstawiciele miast, nabrał charakteru urzędniczego

-    do kompetencji wieców należało opiniowanie spraw z zakresu polityki zagranicznej, uchwalania podatków, obsady urzędów, podziału dzielnic

-    sprawowały wymiar sprawiedliwości, dokonywały elekcji nowego władcy lub wypowiadały mu posłuszeństwo 4 Giarakterystyka monarchii stanowej na ziemiach polskich

-    od 1320 roku

-    odchodzono od zasady państwa patrymonialnego na rzecz państwa jako instytucji publicznej i suwerennej. Wyrazem prawnoustrojowym było upowszechnienie się konstrukcji Korony Królestwa Polskiego ( Corona Regni Poloniae). która wyrażała zasady suwerenności państwa, niepodzielności i niepozbywalności jego terytorium i oddzielenie paiistwa od osoby monarchy

•    Państwo i monarcha uniezależnili się od uniwersalistycznej doktryny papieskiej i cesarskiej ( nadal płacono dziesięcinę i świętopietrze)

•    władców zobowiązano do przywrócenia utraconego stanu posiadania i stałego zwiększania terytorium państwa

-    system społeczny doprowadził do konsolidacji i ujednolicenia możnych i rycerstwa szlachty w ramach jednego stanu. W Polsce wszyscy byli bezpośrednimi poddanymi władcy, nie wykształcił się ustrój lenny

-    szlachtę dzielono wg stanu majątkowego: magnateria - ponad 10 wsi szlachta średnia - 1 wieś. szlachta drobna - część wsi z chłopami poddanymi, zagrodowa - nie posiadała chłopów sama uprawiała ziemię. Wymienieni byli to tzw. Posesjonaci wyróżniano jeszcze gołotę - nieposiadającą ziemi ani nie. Posiadała ograniczenia polityczne - nie mogła piastować urzędów, oraz ograniczenia prawne - nie korzystała z przywilejów nietykalności osobistej, ciążył na niej obowiązek udziału w pospolitym tuszeniu

-    stan szlachecki ustawowo zamknięto około XIV wieku. O przynależności decydowało urodzenie z ojca szlachcica, potwierdzona statutami K. Wielkiego nagana szlachecka, podczas której należało udowodnić szlachectwo. Odbywała się w formie procesu sądowego, gdzie należało przedstawić przewidzianą prawem liczbę świadków, potwierdzających przynależność osoby do rodu;

-    nobilitacja - prawna forma nabycia szlachectwa; początkowo od monarchy, od XVI w nobilitacja sejmowa