6896

obowiązującego w chwili popełnienia nakazu. Bierze się to z motywującej funkcji jaką ma pełnić kara -karę ustanawia się jako sankcję grożącą za niewykonanie polecenia (normy prawnej) władzy publicznej. Wobec tego sens stosowania tej kary zachodzi tylko wówczas jeżeli owa norma została przekroczona. Jeżeli pewnej normy zakazu lub nakazu nie było to jaki sens jest karać zachowania legalne w tamtym czasie? Jest to więc warunek natury kulturowej.

Jeżeli w przepisie prawa karnego w typie czynu zabronionego wyrażona jest klauzula normatywna bezprawności to jeżeli nie ma w systemie prawnym poza kodeksem prawnym regulacji ustanawiającej stosowne zakazy lub nakazy nie możemy wymierzyć kary za takie zachowanie. Tutaj dobrym przykładem jest zmiana jaka nastąpiła w typizacji klasycznego przestępstwa pozbawienia wolności. Otóż jeszcze w KK z 1932r. stosowny typ czynu zabronionego brzmiał „kto bezprawnie pozbawia człowieka wolności”, Już w kodeksie z 1969r. zniknęła klauzula „kto bezprawnie” i pozbawił się typ „kto pozbawia człowieka wolności”, w skali, znacznie więcej osób jest legalnie pozbawionych wolności niż niezgodnie z prawem. Idąc tym tokiem myślenia ustawodawca postanowił zaznaczyć, że chodzi jednak nie o legalne pozbawiania człowieka wolności a o te bezprawne.

Ale jest jeszcze jeden wyjątek od lego domniemania bezprawności- Mianowicie ustawodawca może wprowadzić regulacje, które zezwalają na podjęcie określonych zachowań skądinąd uznanych w innych regulacjach prawnych za zakazane, albo może zezwolić na niewykonalne pewnych zachowań skądinąd w innych regulacjach prawnych uznanych za nakazane. W teorii prawa mówimy wówczas o konstrukcji normatywnej dozwolenia. Nie jest to norma prawna, w istocie dozwolenie oznacza ograniczenie zakresu nakazu lub zakazu. Np. zasadniczo jesteśmy zmuszeni płacić podatek od całości naszego dochodu ale są sytuacje w których ów nakaz doznaje ograniczenia i ustawodawca je wylicza, że określone grupy osób w ogóle nie muszą płacić podatku a inne nie muszą płacić od całości dochodów. Dopiero porównanie tych dwóch zakresów, zakazu i dozwolenia, pozwoli nam skonstruować rzeczywistą normę.

Owe dozwolema z teorii prawa w prawie karnym zwykło się określać kontratypami, inaczej okolicznościami wykluczającymi możliwość przyjęcia bezprawności czynu.

TYPIZACJA PRZESTĘPSTWA

Typizacja określa ramy (siatkę) przestępstw, a czyny wychodzące poza nią nie są przestępstwem Typ przestępstwa obejmuje:

1.    znamiona przedmiotu przestępstwa

2.    stronę przedmiotową

3.    podmiot

4.    stronę podmiotową

1.    ZNAMIONA

Znamiona - wyszczególnione w opisie cechy przestępstwa

1)    znamiona ustawowe i konkreme ustawowe - występują w opisie nazwy konkretne - cechy zdarzenia konkretnego Porównywanie obu znamion nazywa się subsumcją

2)    znamiona opisowe (deskryptywne) i ocenne (wartościujące, normatywne) opisowe wyjaśniają zjawiska, zdarzenia, ocenne wyrażają oceny (np. znaczna wartość)

3)    znamiona kwalifikujące i uprzywilejowane do przestępstw kwalifikujących i uprzywilejowanych

4)    znamiona negatywne - okoliczności które mają nie występować, aby móc realizować dany typ czynu; takie znaczenie mają kontratypy.

2.    PRZEDMIOT PRZESTĘPSTWA

Prcedmiot przestępstwa jest to to samo co dobro chronione. Ismieje stopniująca klasyfikacja przedmionr przestępstwa:

1)    ogólny przedmiot przestępstwa - są to stosunki społeczne w danym społeczeństwie chronione przez prawo kamę

2)    przedmiot rodzajowy - jest to wspólne dla pewnej grupy przestępstw dobro, dające się odróżnić od innych dóbr rodzajowych; np. życie, zdrowie ludzkie. Przestępstwa należące do tego samego rodzaju nazywamy podobnymi

3)    przedmiot indywidualny - wiąże się z konkretnym typem przestępstwa.

Gdy przepis części szczególnej wskazuje na więcej niż jedno dobro chronione, mówimy o głównym i dodatkowym przedmiocie ochrony.

2