100955

Zasada podziału władz nadaje władzy sądowniczej pozycję odrębności, niezależność władzy sądowniczej od legislatury i egzekutywy, wyrażona została min. wart 173 Konstytucji.

Wymiar sprawiedliwości podlega pewnym zasadom, które wymienia Konstytucja RP:

-    zasada iuezawisłości sędziów, zakazuje jakichkolwiek ingerencji z zewnątrz łub prób wywierania nacisku na sędziego dla uzyskania określonego rozstrzygnięcia sprawy, zapewniając neutralność sędziego. Zasada ta została wyrażona w art. 178 Konstytucji RP.

-    zasada niezależności sądów i trybunałów zapewnia oddzielenie sądownictwa od organów innych władz, zakaz zmieniania lub uchylania orzeczeń sądowych przez inne organy władzy publicznej (oprócz prawa łaski i amnestii), dopuszczenie ingerencji innych władz tylko w pozaorzeczniczą sferę działalności sądów i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

6.    Skład i kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa.

KRS odgrywa rolę w kreowaniu sędziów, co wiąże się z zagwarantowaniem iuezawisłości sędziowskiej i samorządności sędziowskiej. Rada jest organem kolegialnym, stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Rozpatruje kandydatuiy na stanowiska sędziów; SN, NSA, sądów powszechnych, wojskowych i przedstawia Prezydentowi RP wnioski o ich powołaiue oraz pośredniczy w podejmowaniu przez władzę wykonawczą i ustawodawczą najważniejszych decyzji dotyczących sądownictwa. Zapoznaje się z projektami ustaw dotyczących sądownictwa i opiniuje je oraz rozpatruje wnioski o przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe, a także wyraża zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 lat. KRS reprezentuje interesy władzy sądowniczej, opiniuje programy szkolenia aplikantów, zasady oceny pracy asesorów sądowych może wystąpić do TK w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i iuezawisłości sędziów. W skład 25 członków KRS wchodzą: z urzędu - 1 Prezes SN, Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA i osoba powołana przez Prezydenta RP oraz 15 członków wybranych spośród sędziów; 2 z SN, 1 z NSA, 2 z sądów apelacyjnych, 9 z sądów okręgowych i 1 z sądów- wojskowych; a także 4 posłów i 2 senatorów, wybieranych przez izby na 4 lata. Rada wybiera spośród członków przewodniczącego i 2 wiceprzewodniczących. Kadencja trwa 4 lata i każdy może sprawować tę funkcję tylko dwie kolejne kadencje.

7.    Ustrój sądów powszechnych RP - charakterystyka.

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawacłi z wyjątkiem ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Ustrój sądów RP reguluje Konstytucja RP i ustawa - Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 27 lipca 2001 r. Sądami powszechnymi są sądy: rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sprawują wymiar spraw, w sprawach nie należących do kompetencji SN, sądów administracyjnych i wojskowyc h. Zadania z zakresu wymiaru spraw, wykonują sędziowie, zaś zadania z zakresu ochrony prawnej w sądach rejonowych także referendarze sądowi (mogą również asesoizy w zakresie udzielonego im upoważnienia).

Prawo o ustroju sądów powszechnych nadaje sądownictwu powszechnemu trójszczeblowy cliarakter. Określanie okręgów sądowycli, twoizenie i znoszenie poszczególnych sądów należy do Ministra Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii KRS. Sądy powszechne dzielą się na wydziały. Wydziałem kieruje przewodniczący wydziału, któtym jest prezes albo wiceprezes sądu lub inny sędzia. Funkcję przewodniczącego wydziału w sądzie apelacyjnym i okręgowym powierza sędziemu prezes tego sądu. a w sądzie rejonowym, na wniosek prezesa tego sądu, prezes przełożonego sądu okręgowego.

Sądy rejonowe - rozstrzygają jako organy w I instancji większość spraw z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, karnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub więcej gmin. Dzieli się na wydziały, cywilny, kamy, rodzinny i nieletnich, pracy, ksiąg wieczystych. W sądzie rejonowym mogą być tworzone w jego siedzibie albo poza sądy grodzkie.

Sądy okręgowe - twoizone dla obszaru właściwości co najmniej dwóch sądów rejonowych. Sądy okręgowe rozpoznają sprawy zarówno w I instancji, jak i w II instancji, rozpatrując odwołania od orzeczeń sądów rejonowych. Dzieli się na wydziały, cywilny, karny, penitencjarny i nadzoru nad sądowym postępowaniem wykonawczym w sprawach z zakresu prawa karnego, pracy, gospodarczy. W Warszawie działają ponadto jako wydziały jednostka do spraw z zakresu ochrony konkurencji, regulacji eneigetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego (sąd antymonopolowy), jednostka do spraw rejestrowych powierzonych temu sądowi na podstawie odrębnych przepisów.

Sąd apelacyjny - tworzony dla obszaru właściwości co najmniej dwóch okręgów sądowych. Pełni funkcje sądu 1 instancji, rozpatrując apelacje od orzeczeń sądów okręgowych, a także sądu kasacyjnego w związku z możliwością powierzenia sądom apelacyjnym rozpoznawania kasacji w sprawach należących do właściwości rzeczowej sądów. Dzieli się na wydziały - cywilny, kamy, pracy i ubezpieczeń społecznych W Warszawie działa wydział Lustracyjny.

8.    Zadania (oprócz wymiaru sprawiedliwości) powierzone sądom powszechnym i SN.

Oprócz zadań związanych z wymiarem sprawiedliwości sądom powierzone inne zadania. Sądy Rejonowe, poprzez wydział ksiąg wieczystych prowadzą księgi wieczyste oraz sprawy dotyczące postępowama wieczystoksięgowego W Sądzie Apelacyjnym w Warszawie działa Wydział Lustracyjny.