2. może wynikać również z interakcji zachodzących między allelami tych samych locus (genów) i jest wtedy źródłem tzw. wariancji genetycznej V0(dominacji).
3. wynikać może także z interakcji zachodzących pomiędzy allelami różnych/ocus. Ich natężenie (interakcji) zmniejsza się lub zwiększa w zależności od epistatycznej roli innych genów (epistaza - wpływ allelu A na wartość fenotypową w towarzystwie allelu B i C -> działanie epistatyczne lub interakcyjne). To źródło zmienności nazywamy V, (wariancja epistazy lub wariancja interakcji).
VA- pojawia się zawsze, niezależnie od środowiska zewnętrznego;
V0i Vi— ujawniają się szczególnie pod wpływem środowiska zewnętrznego;
Ujawnienie efektów fenotypowych, specyficznych dla danego genotypu, pochodzących ze źródeł zmienności genetycznej wariancji dominacji i wariancji epistazy, ujawnia się tylko wtedy, gdy czynniki środowiska zewnętrznego różnej natury pełnią rolę kształtującą i modyfikującą określoną cechę x.
Warto wiedzieć, że VA(addytywna) wynika tylko z właściwości poszczególnych alleli. Natomiast V0 (dominacji) i Vi (interakcji) są wynikiem określonego kombinowania się ze sobą poszczególnych alleli, niezależnie od efektów addytywnych, pod wpływem zachodzących zależności środowiska zewnętrznego, co powoduje uruchomienie adekwatnych reakcji organizmu w ramach jego normy reakcji, zapewniając mu tym samym niezwykłą indywidualność osobniczą.
Ad. 2. (składnik środowiskowy)
Środowisko zewnętrzne to wszystkie te elementy środowiska, które są zewnętrzne dla moich genów. Rozróżniamy 2 grupy elementów środowiska zewnętrznego:
1) elementy środowiska biogeograficznego (śr. naturalnego) - materii ożywionej i nieożywionej -> te czynniki nazywamy modyfikatorami naturalnymi;
2) elementy środowiska społeczno-ekonomicznego - to wszystkie te czynniki, które nazywamy modyfikatorami kulturowymi (nakazy, zakazy, status społęczny, majętność, miejsce pochodzenia i zamieszkania, inni ludzie);